2024નું વર્ષ એટલે ચુંટણીનું વર્ષ !! વિશ્વભરના રાજકારણને ઇલેક્શને આપ્યો નવો આકાર, વાંચો દુનિયામાં ક્યાં કોણ જીત્યું અને કોણ હાર્યું ?

વર્ષ 2024ની વ્યાખ્યા માંડવી હોય તો ચૂંટણી વડે કરવી પડે. સાઠથી વધુ દેશોએ આ વર્ષ દરમિયાન નાની કે મોટી ચુંટણીનું આયોજન કર્યું હતું અને કરોડો લોકોએ મતદાન કર્યું હતું. વિશ્વની સૌથી મોટી લોકશાહી એવા ભારતમાં અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ચુંટણી પછી નાટકીય પરિણામો જોવા મળ્યા. ભારતમાં નરેન્દ્ર મોદીના ત્રીજા કાર્યકાળથી લઈને યુએસમાં ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના ઐતિહાસિક પુનરાગમન સુધી, ચૂંટણીઓએ વિશ્વભરના રાજકારણને નવો આકાર આપ્યો.  

ભારત: મોદી માટે ત્રીજી મુદત (ઘણા પડકારોની સાથે)

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ભારતની 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ત્રીજી મુદત જીતી હતી, પરંતુ તેમાં અમુક આંચકા ખમવા પડ્યા હતા. તેમના ભાજપની આગેવાની હેઠળનું નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ (એનડીએ) તેના 400 બેઠકોના મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યાંકને આંબી શક્યું નહિ. તેના બદલે માંડ 292 બેઠકો મેળવી. 2019માં ભાજપની 303 બેઠકોથી ઘટીને 240 થઈ ગઈ.

સૌથી મોટું આશ્ચર્ય ઉત્તર પ્રદેશથી આવ્યું, જ્યાં ભાજપને સમાજવાદી પાર્ટી-કોંગ્રેસ ગઠબંધન સામે સંઘર્ષ કરવો પડ્યો, જેણે 80 માંથી 43 બેઠકો જીતી. અયોધ્યામાં, જ્યાં નવનિર્મિત રામ મંદિરનું નિર્માણ થયું હતું, ત્યાં પણ ભાજપ મુખ્ય મતવિસ્તારોમાં હારી ગયું હતું. આનાથી પક્ષને ફરીથી જૂથબદ્ધ કરવા અને ફરીથી ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની પ્રેરણા મળી.

વર્ષ પછી, ભાજપે હરિયાણામાં રાજ્યની ચૂંટણીની હેટ્રિક હાંસલ કરી અને મહારાષ્ટ્રમાં મજબૂત જીતની ઉજવણી કરી. આ જીતને કારણે મોદી સાહેબ અને તેમના ગઠબંધને આ વર્ષ હેપી એન્ડીંગ ઉપર જ પૂરું કર્યું.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ: ટ્રમ્પની વિજયી વાપસી

અમેરિકામાં ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની સત્તામાં વાપસી પણ ઘણી નાટકીય સાબિત થઇ. તેની હત્યાના પ્રયાસો થયા. કમલા હેરિસ સામે પણ કટોકટમની હરીફાઈ છે એવું લાગતું હતું. ડીબેટમાં જો બાઈડેન નબળા પડ્યા. માટે તેને બદલે કમલા હેરીસ આવ્યા.

ટ્રમ્પ માત્ર પ્રમુખપદ જીત્યા જ નહીં પરંતુ લોકપ્રિય મત જીતનાર બે દાયકામાં પ્રથમ રિપબ્લિકન પણ બન્યા. તેની જીત પછી એ સવાલો ઉભા થયા છે કે તેની નીતિઓની યુએસ-ભારત સંબંધો, વેપાર અને સંરક્ષણ પર શું અસર પડશે? ટ્રમ્પનું પ્રમુખપદ સત્તાવાર રીતે 20 જાન્યુઆરી, 2025 ના રોજ શરૂ થશે પણ તેમના પ્રમુખ બનતા પેલા જ વિશ્વભરના દેશો ઉપર તેમનો પ્રભાવ પડવા માંડ્યો છે.

યુનાઇટેડ કિંગડમ: લેબર પાર્ટી જીતી

બ્રિટનમાં, લેબર પાર્ટીએ 14 વર્ષના કન્ઝર્વેટિવ શાસનનો અંત લાવ્યો, જે એક મહત્વપૂર્ણ રાજકીય પરિવર્તન દર્શાવે છે. કીર સ્ટારમેરે લેબર પાર્ટી માટે ઐતિહાસિક વિજય મેળવ્યો. મૂળ ભારતના ઋષિ સુનકને વડા પ્રધાન પદ પર ન રહ્યા.

આ પરિવર્તન ભારત માટે ચિંતાજનક છે. કારણ કે અગાઉના લેબર પાર્ટીના નેતા જેરેમી કોર્બીન નવી દિલ્હીની ટીકા કરતા હતા. જો કે, સ્ટારમરનો અભિગમ ભારત-યુકે સંબંધો માટે વધુ સાનુકૂળ માનવામાં આવે છે.

પાકિસ્તાન: મુશ્કેલી તરફ ધકેલાતો દેશ

પાકિસ્તાનની ફેબ્રુઆરીની ચૂંટણી પછી શેહબાઝ શરીફ સત્તા પર આવ્યા અને તેમના ભાઈ નવાઝ શરીફને પાકિસ્તાન મુસ્લિમ લીગ-નવાઝ (PML-N) ના નેતા તરીકે હાંકી કાઢ્યા. જો કે, દેશમાં રાજકીય અને આર્થિક અસ્થિરતા યથાવત છે. ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઇમરાન ખાન જેલમાં હોવા છતાં હજુ પણ પ્રભાવશાળી છે, શરીફ દેશને સ્થિર કરવામાં નોંધપાત્ર પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે.

શ્રીલંકા: કટોકટી વચ્ચે એક નવો નેતા

વર્ષોના રાજકીય અને આર્થિક ઉથલપાથલ પછી, શ્રીલંકાએ સપ્ટેમ્બરમાં અનુરા કુમારા દિસાનાયકેને પ્રમુખ તરીકે ચૂંટ્યા. 55 વર્ષીય માર્ક્સવાદીએ વિપક્ષી નેતા સાજીથ પ્રેમદાસા અને આઉટગોઇંગ પ્રેસિડેન્ટ રાનિલ વિક્રમસિંઘે બંનેને હરાવ્યા હતા. ડીસાનાયકેનું નેતૃત્વ ટાપુ રાષ્ટ્ર માટે એક નવો અધ્યાય ચિહ્નિત કરે છે, પરંતુ શ્રીલંકા ફરીથી પહેલાની જેવી સ્થિતિમાં આવે તે અઘરું છે.

રશિયા: ફિર સે એક બાર, પુતિન હી સરકાર!

યુક્રેન સાથે ચાલી રહેલા યુદ્ધ દરમિયાન રશિયાએ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી યોજી હતી. અનપેક્ષિત રીતે, વ્લાદિમીર પુટિને તેમની પાંચમી મુદત જીતી લીધી અને 2030 સુધી તેમનું શાસન લંબાવ્યું. રશિયા લોકશાહી હોવાનો દાવો કરે છે તો પણ પરિણામો અનુમાનિત હતા. બધાને ખબર હત કે શું થવાનું છે. પુતિન સરમુખત્યારની જેમ જ વર્તે છે પણ પુતિન ભારત સાથે સારા સંબંધ રાખે છે એ એક આપણા માટે પોઝીટીવ વાત છે. પણ પ્રશ્ન એ રહે છે કે તેમનું પ્રમુખપદ યુક્રેનમાં યુદ્ધ અને રશિયાની વૈશ્વિક સ્થિતિને કેવી રીતે આકાર આપશે.

જાપાન: રાજકીય ઉથલપાથલ

જાપાનમાં, વડા પ્રધાન શિગેરુ ઇશિબા દ્વારા યોજવામાં આવેલી તાત્કાલિક ચૂંટણીએ મોટું રાજકીય પરિવર્તન આણ્યું . સત્તાધારી લિબરલ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (એલડીપી) એ 15 વર્ષમાં પ્રથમ વખત તેની બહુમતી ગુમાવી, પક્ષના ભાવિ અને દેશની દિશા વિશે અનિશ્ચિતતા ઊભી કરી.