સમગ્ર વક્ફ કાયદા પર સ્ટે મૂકવાનો સુપ્રીમ કોર્ટનો ઇનકાર : 3થી વધુ બિન મુસ્લિમ સભ્યો નહીં હોય, 5 વર્ષની જોગવાઈ રદ
સુપ્રીમ કોર્ટે વકફ (સુધારા) અધિનિયમ 2025 ની માન્યતાને પડકારતી અરજીઓ પર ચુકાદો આપતા કાયદાની કેટલીક જોગવાઈઓ પર સ્ટે આપ્યો છે. કોર્ટે હાલમાં વકફ બોર્ડના સભ્ય બનવા માટે ઓછામાં ઓછા 5 વર્ષ સુધી ઇસ્લામનું પાલન કરવાની શરત રાખતી જોગવાઈ પર સ્ટે આપ્યો છે. કોર્ટે કહ્યું કે જ્યાં સુધી આ સંદર્ભમાં યોગ્ય નિયમો બનાવવામાં ન આવે ત્યાં સુધી આ જોગવાઈ લાગુ પડશે નહીં.
આ ઉપરાંત, કલમ 3(74) સંબંધિત મહેસૂલ રેકોર્ડની જોગવાઈ પર પણ સ્ટે મૂકવામાં આવ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે કારોબારી કોઈપણ વ્યક્તિના અધિકારો નક્કી કરી શકતી નથી. જ્યાં સુધી નિયુક્ત અધિકારીની તપાસ પર અંતિમ નિર્ણય ન આવે અને વકફ ટ્રિબ્યુનલ અને હાઈકોર્ટ દ્વારા વકફ મિલકતની માલિકીનો નિર્ણય ન આવે ત્યાં સુધી, વકફને તેની મિલકતમાંથી ખાલી કરી શકાતી નથી. જોકે, સુપ્રીમ કોર્ટે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે મહેસૂલ રેકોર્ડ સંબંધિત કેસોના અંતિમ સમાધાન સુધી કોઈપણ તૃતીય પક્ષના અધિકારો બનાવવામાં આવશે નહીં.
કયા કેસોમાં નિર્ણય અનામત રાખવામાં આવ્યો હતો?
અગાઉ 22 મેના રોજ, સર્વોચ્ચ અદાલતે ત્રણ મુખ્ય મુદ્દાઓ પર પોતાનો આદેશ અનામત રાખ્યો હતો, જેમાં વકફ, વપરાશકર્તા દ્વારા વકફ અથવા ખત દ્વારા વકફ તરીકે જાહેર કરાયેલી મિલકતોને ડિનોટિફાઇ કરવાની અદાલતોની સત્તાનો સમાવેશ થાય છે, જે વકફ (સુધારા) અધિનિયમ, 2025 ની માન્યતાને પડકારતી અરજીઓની સુનાવણી દરમિયાન આવ્યો હતો.
બોર્ડમાં વધુમાં વધુ ત્રણ બિન-મુસ્લિમ સભ્યો હશે
વક્ફ બોર્ડના માળખા પર ટિપ્પણી કરતા કોર્ટે કહ્યું કે બોર્ડમાં વધુમાં વધુ ત્રણ બિન-મુસ્લિમ સભ્યો હોઈ શકે છે, એટલે કે, 11 માંથી મોટાભાગના મુસ્લિમ સમુદાયના હોવા જોઈએ. ઉપરાંત, શક્ય હોય ત્યાં સુધી, બોર્ડના મુખ્ય કાર્યકારી અધિકારી (CEO) મુસ્લિમ હોવા જોઈએ. કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે તેનો આદેશ વક્ફ કાયદાની માન્યતા પર અંતિમ અભિપ્રાય નથી. કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે સમગ્ર કાયદા પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો કોઈ આધાર નથી, પરંતુ કેટલીક જોગવાઈઓને વચગાળાનું રક્ષણ આપવામાં આવી રહ્યું છે. કોર્ટે કહ્યું કે સામાન્ય રીતે કોઈપણ કાયદાની તરફેણમાં બંધારણીય માન્યતાની ધારણા હોય છે.
પાંચ વર્ષની શરત ફગાવી
મુખ્ય વાંધો કલમ 3(r), 3(c), 3(d), 7 અને 8 સહિત કેટલીક કલમો પર હતો. આમાંથી, કોર્ટે કલમ 3(r) ની જોગવાઈ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો, જેમાં વક્ફ બોર્ડના સભ્ય બનવા માટે પાંચ વર્ષ સુધી ઇસ્લામનું પાલન કરવાની શરત હતી. કોર્ટે કહ્યું કે જ્યાં સુધી સરકાર તેના પર સ્પષ્ટ નિયમો ન બનાવે ત્યાં સુધી આ જોગવાઈ લાગુ કરવામાં આવશે નહીં, અન્યથા તે મનસ્વી સાબિત થઈ શકે છે.
એક્ઝિક્યુટિવ મિલકતના અધિકારો નક્કી કરી શકતી નથી
કોર્ટે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે કલેક્ટર અથવા એક્ઝિક્યુટિવને મિલકતના અધિકારો નક્કી કરવાની મંજૂરી આપવી એ સત્તાના વિભાજનની વિરુદ્ધ છે. કોર્ટે નિર્દેશ આપ્યો કે જ્યાં સુધી કલમ 3(c) હેઠળ વકફ મિલકતની માલિકી અંગે અંતિમ નિર્ણય વકફ ટ્રિબ્યુનલ અને હાઇકોર્ટ દ્વારા લેવામાં ન આવે ત્યાં સુધી ન તો વકફ મિલકતમાંથી ખાલી કરવામાં આવશે અને ન તો મહેસૂલ રેકોર્ડ સાથે ચેડા કરવામાં આવશે. ઉપરાંત, આ સમય દરમિયાન, કોઈ તૃતીય પક્ષના અધિકારો બનાવવામાં આવશે નહીં.
