બીજી જ્ઞાતિમાં લગ્ન કરનાર પુત્રીને વારસાઈ હક્ક મળે કે નહીં? ગુજરાત હાઇકોર્ટે આપ્યો ચુકાદો, જાણો શું છે મામલો

પુત્રીના વારસાના અધિકારોને મજબૂત બનાવતા એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદામાં, ગુજરાત હાઈકોર્ટે એક મહિલા દ્વારા પૂર્વજોની મિલકતમાં તેના હિસ્સાની માંગણી કરતો દાવો પુનસ્થાપિત કર્યો છે, કારણ કે તેના પરિવારે જ્ઞાતિ બહાર લગ્ન કરવા બદલ તેને મિલકતમાં હિસ્સો આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.

આ કેસમાં જસ્ટિસ એ.વાય. કોગજે અને જસ્ટિસ જે.એલ. ઓડેદરાની ડિવિઝન બેન્ચે ટ્રાયલ કોર્ટના આદેશને ઉલટાવી દીધો હતો. હાઈકોર્ટે ચુકાદો આપ્યો હતો કે જ્યાં સુધી પુત્રી પોતાનો અધિકાર છોડી ન દે ત્યાં સુધી પિતાની મિલકત પરનો પુત્રીનો અધિકાર ખતમ થતો નથી.

આ કેસની વિગત અનુસાર, એક મહિલાએ અમદાવાદના ચેનપુર ગામમાં પૈતૃક ખેતીની જમીનના આઠમા ભાગ માટે દાવો દાખલ કર્યો હતો.1986માં તેના પિતાના અવસાન પછી વિવાદ શરૂ થયો હતો. આ મહિલાએ તેના પરિવારની ઇચ્છા વિરુદ્ધ બીજી જાતિમાં લગ્ન કર્યા હતા, જેના કારણે તેના પરિવારે તેની સાથેના સંબંધો તોડી નાખ્યા હતા. જાન્યુઆરી 1987માં, તેના ભાઈઓએ વારસદાર તરીકે મહેસૂલ રેકોર્ડમાં તેમના નામ દાખલ કર્યા હતા, પરંતુ તેનું નામ બાકાત કરી નાખવામાં આવ્યું હતું.

આ પણ વાંચો :‘તું સડી ગઈ છો’…ટીબી થઈ જતાં સાસરિયાઓએ પુત્રવધુને કહી કાઢી મુકી, રાજકોટમાં વધુ એક પરિણીતાને સાસરિયાનો ત્રાસ

વકીલે દલીલ કરી હતી કે તેણી દાયકાઓથી આ બાકાતથી અજાણ હતી. તેણીએ દાવો કર્યો હતો કે તેણીને જૂન 2018માં જ આ બાકાતની ખબર પડી હતી જ્યારે તેણીને ખબર પડી હતી કે તેના ભાઈઓએ વારસામાં મળેલી એક મિલકત વેચી દીધી છે અને બાકીની જમીન વેચવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે. ત્યારબાદ તેણીએ તેના કાયદેસર હિસ્સાનો દાવો કરવા માટે દાવો દાખલ કર્યો હતો.

અમદાવાદ (ગ્રામીણ) માં બીજા વધારાના સિનિયર સિવિલ જજે ટ્રાયલ વિના તેણીનો દાવો ફગાવી દીધો હતો. ટ્રાયલ કોર્ટે ચુકાદો આપ્યો હતો કે તેણીનો કેસ “મર્યાદા દ્વારા પ્રતિબંધિત” હતો, દલીલ કરી હતી કે દાવો દાખલ કરવા માટે 12 વર્ષની કાનૂની સમય મર્યાદા 1986માં તેના પિતાના મૃત્યુ પછી શરૂ થઈ હતી, જ્યારે તેણીને બાકાતની ખબર પડી ત્યારે નહીં. હાઈકોર્ટે આ તર્કને “ભૂલભરેલો “ ગણાવ્યો હતો.

આ પણ વાંચો :આવતીકાલથી પાકિસ્તાનના ફરી ઉજાગરા શરૂ: ગુજરાતનાં સરક્રિકથી જેસલમેર સુધી સેનાની ત્રણેય પાંખો કરશે યુધ્ધ અભ્યાસ

બેન્ચે ચુકાદો આપ્યો કે દીકરીને તેના બાકાત રાખવાની જાણકારી ક્યારે મળી તે પ્રશ્ન હકીકત અને કાયદાનો મિશ્ર પ્રશ્ન છે જેનો નિર્ણય પુરાવા સાંભળ્યા વિના લઈ શકાય નહીં. કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે અપીલકર્તાનો 2018 માં જ જાણવાનો દાવો પ્રારંભિક તબક્કે નકારી શકાય નહીં. હાઈકોર્ટે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ટ્રાયલ કોર્ટ ફક્ત એમ માની ન શકે કે દીકરીને 1987 ના મહેસૂલ પ્રવેશનું જ્ઞાન હતું, ખાસ કરીને કારણ કે તેણીએ દલીલ કરી હતી કે તેણીને ક્યારેય જાણ કરવામાં આવી ન હતી.

વિવેચનાત્મક રીતે, હાઈકોર્ટે હિન્દુ ઉત્તરાધિકાર કાયદા હેઠળ દીકરીના વારસાના અધિકારોની મજબૂતાઈને સમર્થન આપ્યું. બેન્ચે અવલોકન કર્યું કે સહ-ઉપયોગી (પૈતૃક મિલકતમાં જન્મસિદ્ધ અધિકાર ધરાવર્તો વ્યક્તિ) તરીકે દીકરીનો અધિકાર કાયદેસર રીતે માન્ય છે. તેણે ઠરાવ્યું કે ટ્રાયલ કોર્ટ ભાઈ-બહેનના અધિકારો “સંપૂર્ણ“ બની ગયા છે તે તારણ કાઢવામાં ખોટું હતું.

ચુકાદામાં નોંધવામાં આવ્યું હતું કે રેકોર્ડ પર “કોઈપણ વિભાજન’ નથી જે કાયદેસર રીતે દીકરીના હિસ્સાને ખતમ કરે. મહેસૂલ રેકોર્ડમાંથી તેમનું નામ ગાયબ હોવા છતાં, મિલકત પરનો તેમનો સહજ અધિકાર ભૂંસી શકાય નહીં. હાઈકોર્ટે ટ્રાયલ કોર્ટના બરતરફીને રદ કર્યો અને સ્પેશિયલ સિવિલ દાવો પુનસ્થાપિત કરવાનો અને તેની યોગ્યતાઓના આધારે ઝડપથી સુનાવણી કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.