ગાંધીજી પહેલા ભારતીય નોટો પર કોની તસવીર હતી ??  જુઓ જૂનો નોટની તસવીરો

હાલમાં ભારતીય નોટો પર ગાંધીજીની તસવીર છપાયેલી છે. મહાત્મા ગાંધી પહેલા પણ ભારતીય નોટો પર અન્ય કોઈની તસવીરો હતી. બાદમાં તમામ ભારતીય નોટો પર મહાત્મા ગાંધીનો ફોટો પ્રકાશિત કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. હવે સવાલ એ છે કે ગાંધીજી પહેલા આપણા દેશની નોટો પર કોનું ચિત્ર હતું ? ચાલો જાણીએ જવાબ

ગોવાનું પોતાનું ચલણ હતું

1510માં પોર્ટુગીઝો આવ્યા અને ગોવા પર કબજો કર્યો. તેણે રૂપિયાનું ચલણ રજૂ કર્યું.

ગોવામાં પોર્ટુગલ ઈન્ડિયાના નામે નોટો છપાઈ હતી, કારણ કે આઝાદી પછી પણ તે પોર્ટુગલ હેઠળ હતું.

આ નોટોને એસ્ક્યુડો નામ આપવામાં આવ્યું હતું. ગોવાની આ નોટોમાં પોર્ટુગલના રાજાનું ચિત્ર હતું, જેનું નામ કિંગ જ્યોર્જ II હતું.

હૈદરાબાદનો નિઝામ જુદી જુદી નોટો છાપતો હતો.હૈદરાબાદના નિઝામો તેમની પોતાની નોટો છપાવી લેતા હતા. વર્ષ 1917-1918માં તેમની પાસે આવું કરવાનો અધિકાર હતો.તેઓએ જે નોટો છાપી હતી તેની પાછળની બાજુએ સિક્કા (મુદ્રા)નો આકાર હતો. આરબીઆઈએ પ્રથમ વખત તેમની તસવીર પ્રકાશિત કરી

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ 1938માં પ્રથમ વખત 5 રૂપિયાની નોટ બહાર પાડી હતી, જેના પર રાજા જ્યોર્જ છઠ્ઠાનો ફોટો છપાયેલો હતો.આ પછી ફેબ્રુઆરી 1938માં 10 રૂપિયાની નોટો, માર્ચ 1938માં 100 અને 1000 રૂપિયાની નોટો અને જૂનમાં 10 હજાર રૂપિયાની નોટ બહાર પાડવામાં આવી હતી. આ નોટો પર સર જેમ્સ ટેલરની સહી હતી.

રાજા જ્યોર્જ છઠ્ઠા કોણ હતા?

જ્યોર્જ છઠ્ઠો યુનાઇટેડ કિંગડમનો રાજા હતા.તેઓ જર્મની સામે બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં જીતવાના બ્રિટિશ સંકલ્પના પ્રતીક તરીકે ઓળખાય છે.

આઝાદી પછી ભારતીય નોટો કેવી હતી?

આઝાદી પછી પ્રથમ વખત જ્યારે ભારતે વર્ષ 1949માં નોટો છાપી ત્યારે ભારતીય નોટો પર જ્યોર્જ છઠ્ઠાના ચિત્રને બદલે રાષ્ટ્રીય પ્રતીક અશોક સ્તંભનું ચિત્ર છાપવામાં આવ્યું હતું. ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) પર લોકોનો વિશ્વાસ આઝાદી પહેલાથી જ અસ્તિત્વમાં છે.

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાની સ્થાપના 1 એપ્રિલ, 1935ના રોજ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા એક્ટ, 1934ની જોગવાઈઓ અનુસાર કરવામાં આવી હતી.રિઝર્વ બેંકની કેન્દ્રીય કચેરી સૌપ્રથમ કોલકાતામાં સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી, જે 1937માં કાયમી ધોરણે મુંબઈમાં શિફ્ટ કરવામાં આવી હતી.

સેન્ટ્રલ ઑફિસ એ ઑફિસ છે જ્યાં ગવર્નર બેસે છે અને જ્યાં નીતિઓ નક્કી કરવામાં આવે છે.જોકે શરૂઆતમાં તે ખાનગી માલિકીની હતી. પરંતુ 1949 માં રાષ્ટ્રીયકરણ પછી, તે સંપૂર્ણપણે ભારત સરકારની માલિકીનું બની ગયું.

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા અધ્યાદેશ પસાર કરવામાં સર જેમ્સ બ્રાડ ટેલરનો મોટો ફાળો હતો. તેઓ આરબીઆઈના બીજા ગવર્નર બન્યા.તેમણે જ દેશમાં ચાંદીના સિક્કાનું ચલણ અટકાવ્યું અને ચલણી નોટોનું ચલણ શરૂ કર્યું. નોટ પર તેમની સહી પહેલીવાર છપાઈ હતી.

નોંધ સાથે સંબંધિત કેટલાક મહત્વપૂર્ણ તથ્યો

1923માં 1, 2½, 5, 10, 50, 100, 1000 અને 10 હજારની નોટો જારી કરવામાં આવી હતી.

1 રૂપિયાની નોટ 1940માં બહાર પાડવામાં આવી હતી. આ પછી, નોટમાં સિક્યોરિટી થ્રેડ જેવી સુવિધાઓ ઉમેરવામાં આવી હતી. જ્યોર્જ VI શ્રેણીની નોટો 1950 સુધી દેશમાં ફરતી રહી.

ફ્રેન્ચોએ પણ ભારતમાં તેમનું ચલણ રજૂ કર્યું. તેમનું ચલણ બેન્ક ઓફ ઈન્ડોચાઈના દ્વારા છાપવામાં આવ્યું હતું. તેણે 1, 5 અને 50 રૂપિયાની નોટ બહાર પાડી હતી. મહાત્મા ગાંધીની 100મી જન્મજયંતિ 1969માં પહેલીવાર રૂપિયા પર મહાત્મા ગાંધીની તસવીર જોવા મળી હતી.