Zomato અને Swiggy : એકબીજાને પછાડવા મરણીયા થયા છે !! પોતાની લીટી મોટી કરવાને બદલે બીજાની લીટી નાની કરવાનું વલણ !

કોમ્પિટિશન કમિશન ઓફ ઈન્ડિયા (CCI) એ તાજેતરમાં કહ્યું કે Zomato અને Swiggy એ કથિત રૂપે વિશિષ્ટ કરારો બનાવીને અને વાજબી સ્પર્ધાને મર્યાદિત કરતા કિંમતો પર નિયંત્રણો લાદીને સ્પર્ધાના કાયદાનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે. આ પ્રથાઓ કેટલીક રેસ્ટોરાંની તરફેણ કરતી દેખાય છે જે સંભવિતપણે અન્ય ખાદ્યપદાર્થોને નુકસાન પહોંચાડે છે અને સ્પર્ધાત્મક લેન્ડસ્કેપમાં ફેરફાર કરે છે.

તપાસની પૃષ્ઠભૂમિ

CCI તપાસ- 2022 માં નેશનલ રેસ્ટોરન્ટ એસોસિએશન ઓફ ઈન્ડિયા (NRAI), એક જૂથ કે જે સમગ્ર દેશમાં રેસ્ટોરન્ટ્સનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે તેની ફરિયાદ બાદ શરૂ થઈ હતી. NRAIએ આક્ષેપ કર્યો હતો કે ભારતના બે અગ્રણી ફૂડ ડિલિવરી પ્લેટફોર્મ, ઝોમેટો અને સ્વિગી, વિશિષ્ટ ભાગીદારી અને પ્રતિબંધિત ભાવ પ્રથાઓ દ્વારા ચોક્કસ રેસ્ટોરાંની તરફેણ કરી રહ્યાં છે, જે અન્ય રેસ્ટોરાં માટે માર્કેટમાં ટકી રહેવાનું મુશ્કેલ બનાવે છે. CCI એ હવે તારણ કાઢ્યું છે કે આ પ્રથાઓ ફૂડ ડિલિવરી માર્કેટમાં વાજબી સ્પર્ધાને અવરોધી શકે છે. રોઇટર્સ દ્વારા સમીક્ષા કરાયેલ તપાસ દસ્તાવેજો પણ આ જ સૂચવે છે.

વિશિષ્ટ કરારો: પસંદ કરેલા ભાગીદારોની તરફેણ

તપાસના મુખ્ય મુદ્દાઓમાંનો એક વિશિષ્ટ કરારનો ઉપયોગ હતો. આ કરારો અમુક રેસ્ટોરાંને Zomato અથવા Swiggy ના વિશિષ્ટ ભાગીદારો બનવાની મંજૂરી આપે છે, એટલે કે આ રેસ્ટોરાંને ઓછા કમિશન ફી જેવા લાભોના બદલામાં પ્લેટફોર્મ પર વધુ પ્રમોટ કરી શકાય છે.

ઝોમેટોનું વલણ: ઝોમેટોએ કથિત રીતે પસંદગીના રેસ્ટોરન્ટ્સ સાથે કરાર કર્યા છે જ્યાં, ઓછા કમિશન ફીના બદલામાં, આ રેસ્ટોરાં પ્રમોશનલ લાભો મેળવે છે.

Swiggy નો “Swiggy Exclusive” પ્રોગ્રામ: એ જ રીતે, Swiggy એ “Swiggy Exclusive” નામનો પ્રોગ્રામ ઑફર કર્યો હતો, જેમાં ભાગીદાર રેસ્ટોરન્ટ્સને વિશિષ્ટ વૃદ્ધિની તકો આપવાનું વચન આપ્યું હતું. તેથી આ રેસ્ટોરાં સ્વીગી એપમાં હાઈલાઈટ થાય. જોકે સ્વિગીએ 2023 માં આ પ્રોગ્રામને તબક્કાવાર બંધ કરી દીધો હતો.  CCIએ દલીલ કરી હતી કે આ વિશેષ વ્યવસ્થાઓ સ્પર્ધાને મર્યાદિત કરે છે કારણ કે તેઓ ગ્રાહકોને અમુક જ  રેસ્ટોરન્ટમાંથી ઓર્ડર આપવા પ્રોત્સાહિત કરે છે. વિશિષ્ટ કરારો સિવાય, Zomato અને Swiggy એ ભાગીદાર રેસ્ટોરન્ટ્સ પર “પ્રાઈસ પેરિટી” શરતો લાદી હોવાના અહેવાલ છે. આનો અર્થ એ થયો કે રેસ્ટોરાં અન્ય પ્લેટફોર્મ પર નીચા ભાવે તેમની મેનૂ વસ્તુઓની સૂચિ બનાવી શકશે નહીં અથવા અન્યત્ર ડિસ્કાઉન્ટ ઓફર કરી શકશે નહીં જે Zomato અને Swiggy પર ઉપલબ્ધ નથી.

સ્વિગીનું અમલીકરણ: સ્વિગીએ કથિત રૂપે તેની એપ પર રેસ્ટોરન્ટ્સની દૃશ્યતા અથવા રેન્કિંગ ઘટાડવાની ધમકી આપી હતી જો તેઓ પ્રાઈસ પેરીટીની આવશ્યકતાઓનું પાલન ન કરે, જે આ રેસ્ટોરાંના વેચાણ પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે.

ઝોમેટોના પ્રતિબંધો: એ જ રીતે, ઝોમેટોએ કિંમતના નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરતી રેસ્ટોરન્ટ્સને દંડ ફટકાર્યો હોવાનું કહેવાય છે, અન્ય ફૂડ ડિલિવરી એપ્લિકેશન્સ પર ડિસ્કાઉન્ટ ઓફર કરતી રેસ્ટોરાંને પણ દંડ ફટકારવામાં આવે છે.

 ફૂડ ડિલિવરી ઉપરાંત, ઝોમેટો અને સ્વિગી બંને 10 મિનિટની અંદર કરિયાણાની ડિલિવરીનું વચન આપતા “ઇન્સ્ટન્ટ કોમર્સ” તરફ આગળ વધ્યા છે. આ પરિવર્તને કરિયાણાના ક્ષેત્રમાં તેમની પહોંચને વિસ્તારી છે અને તેઓ Zepto જેવી અન્ય ઝડપી-ડિલિવરી સર્વિસ સાથે સીધા સ્પર્ધામાં ઉતર્યા છે.  

  તાજેતરના મહિનાઓમાં, ભારતના સૌથી મોટા રિટેલ ડિસ્ટ્રીબ્યુટર્સ એસોસિએશને સીસીઆઈને ઈન્સ્ટન્ટ કોમર્સ સેક્ટરમાં કથિત “અપમાનજનક કિંમત” માટે આ કંપનીઓની તપાસ કરવા હાકલ કરી છે. આ શબ્દ સામાન્ય રીતે સ્પર્ધકોને વ્યવસાયમાંથી બહાર કાઢવા માટે અત્યંત નીચા ભાવે ઉત્પાદનો વેચવાનો સંદર્ભ આપે છે, જે આખરે ગ્રાહકની પસંદગીઓને મર્યાદિત કરી શકે છે અને બજારને ઓછી સ્પર્ધાત્મક બનાવે છે.

સંભવિત દંડ અને ફેરફારો CCIના તારણો Zomato, Swiggy અને ફરિયાદકર્તા (NRAI) સાથે માર્ચ 2024 સુધી શેર કરવામાં આવ્યા છે. કેસના આગળના તબક્કામાં CCI દ્વારા અંતિમ લીડ સમીક્ષાનો સમાવેશ થશે, જે નક્કી કરશે કે Zomato અને Swiggy ને દંડ ફટકારવો કે નહિ? આ નિર્ણય આ કંપનીઓ કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તેના પર નોંધપાત્ર અસર કરી શકે છે અને તે ફેરફારો તરફ દોરી શકે છે જે ખોરાકની ડિલિવરી અને તાત્કાલિક વાણિજ્ય બજારોમાં વાજબી સ્પર્ધાને સુનિશ્ચિત કરશે