મનમોહન સિંહે શા માટે પાકિસ્તાન જવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી ?? જાણો પાકિસ્તાનમાં તેમના નામની સ્કૂલ કેમ સ્થાપવામાં આવી હતી ??

દેશના પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહે હવે આ દુનિયાને અલવિદા કહી દીધું છે. તેમણે 26 ડિસેમ્બરની રાત્રે દિલ્હીની એઈમ્સમાં અંતિમ શ્વાસ લીધા હતા. તેઓ 92 વર્ષના હતા. નેતાઓથી લઈને સામાન્ય લોકો સુધી લોકો પૂર્વ પીએમ મનમોહન સિંહને તેમની યાદો યાદ કરીને શ્રદ્ધાંજલિ આપી રહ્યા છે ત્યારે શું તમે જાણો છો કે આઝાદી પહેલા મનમોહન સિંહ પાકિસ્તાનમાં રહેતા હતા અને ભાગલા દરમિયાન તેમનો પરિવાર અમૃતસર આવ્યો હતો. જો કે પાકિસ્તાને અત્યાર સુધી તેની ઘણી વસ્તુઓ સાચવી રાખી છે. ચાલો તમને સંપૂર્ણ સૂચિ સાથે પરિચય આપીએ.

દેશના દરેક લોકો મનમોહન સિંહ અને તેમની સાથે જોડાયેલી વાતોને યાદ કરી રહ્યા છે. ત્યારે આ બધી બાબતોમાં પાકિસ્તાન પણ ચર્ચામાં છે અને પાકિસ્તાનના પંજાબ પ્રાંતનું ગાહ ગામ જ્યાં મનમોહન સિંહનો જન્મ થયો હતો. અવિભાજિત ભારતના પંજાબ પ્રાંતના ગાહ ગામમાં 26 સપ્ટેમ્બર 1932ના રોજ જન્મેલા મનમોહન સિંહે ગામની પ્રાથમિક શાળામાં ચોથા ધોરણ સુધી અભ્યાસ કર્યો હતો.

ડૉ. મનમોહન સિંહ 1937 થી 1941 દરમિયાન આ પ્રાથમિક શાળાના વિદ્યાર્થી હતા. વિભાજન પછી મનમોહન સિંહનો પરિવાર અમૃતસરમાં આવીને સ્થાયી થયો. આ સરકારી શાળાનું નામ પાછળથી પાકિસ્તાન સરકાર દ્વારા ભૂતપૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહના નામ પરથી – મનમોહન સિંહ ગવર્મેન્ટ બોયઝ પ્રાયમરી સ્કૂલનું નામ રાખવામાં આવ્યું હતું. મનમોહન સિંહના નોંધણીના રેકોર્ડથી લઈને તેમના પરીક્ષાના પરિણામો સુધીના રેકોર્ડ્સ હજુ પણ આ શાળામાં સુરક્ષિત છે.

મનમોહન સિંહે પોતાનો પ્રારંભિક અભ્યાસ આ શાળામાંથી કર્યો હતો.

આ શાળાનો ઉલ્લેખ કોંગ્રેસના રાજ્યસભા સાંસદ રાજીવ શુક્લાએ તેમના પુસ્તક Scars Of 1947: Real Partition Storiesમાં પણ કર્યો છે. તેમણે લખ્યું છે કે એક વખત પાકિસ્તાનના પ્રવાસેથી પરત ફર્યા બાદ તેઓ વડાપ્રધાન આવાસ પર ડૉ.મનમોહન સિંહ સાથે બેઠા હતા. આ દરમિયાન ડોક્ટર સિંહે કહ્યું કે મને પણ પાકિસ્તાન જવાનું મન થાય છે. તેમને પૂછવામાં આવ્યું કે તેઓ પાકિસ્તાનમાં ક્યાં જવા માગે છે, તો ડૉક્ટર સિંહનો જવાબ હતો તેમના ગામ.

આ પુસ્તક અનુસાર રાજીવ શુક્લાએ તત્કાલિન વડાપ્રધાનને પૂછ્યું કે શું તેઓ તેમના જૂના ઘરને જોવા માગે છે. રાજીવ શુક્લાના સવાલના જવાબમાં ડોક્ટર સિંહે કહ્યું હતું કે ના, મારું ઘર ઘણા સમય પહેલા સમાપ્ત થઈ ગયું હતું. હું તે શાળા જોવા માંગુ છું જ્યાં હું ચોથા ધોરણ સુધી ભણ્યો હતો. મનમોહન સિંહ વડાપ્રધાન હતા ત્યારે કે પછી પાકિસ્તાન ગયા ન હતા અને તેમની ઈચ્છા અધૂરી રહી હતી.

જો કે, પાકિસ્તાન સરકારે આ શાળાનું નામ તેમના નામ પર રાખ્યું અને ગામને આદર્શ ગામ તરીકે પણ જાહેર કર્યું. મનમોહન સિંહ સાથે જોડાયેલી યાદો અને વાર્તાઓ આજે પણ પાકિસ્તાનના ગાહ ગામની ગલીઓમાં જીવંત છે.