હવે કેજરીવાલ અને ‘આપ’નું ભવિષ્ય શું ??
‘ચલો દિલ્હી’થી લઈને ‘દિલ્હી સે નીકલો’ સુધીની સફર
દિલ્હીમાં આમ આદમી પાર્ટી (AAP) એ એવડી મોટી હાર મેળવી કે તેના ફટાકડા તો રાજકોટમાં પણ ફૂટ્યા. આપ પાર્ટી માત્ર ચૂંટણી જીતવામાં નિષ્ફળ ગઈ એટલું જ નહીં, પરંતુ અરવિંદ કેજરીવાલ સહિતના તેના ટોચના નેતાઓ પણ ભાજપ સામે હારી ગયા. આ કદાચ પહેલી વખત થયું કે જ્યારે કેજરીવાલ નવી દિલ્હી બેઠક હારી ગયા, તેમણે અગાઉ 2013માં ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી શીલા દીક્ષિતને હરાવીને આ બેઠક જીતી હતી.
AAP માટે મોટો આંચકો
દિલ્હીમાં AAP ની હાર એક મોટો ફટકો છે, કારણ કે પાર્ટી એક દાયકાથી સત્તામાં હતી. કેજરીવાલ, મનીષ સિસોદિયા, સૌરભ ભારદ્વાજ, સત્યેન્દ્ર જૈન અને સોમનાથ ભારતી જેવા અગ્રણી નેતાઓ પણ ભાજપ સામે હારી ગયા હોવાથી હાર વધુ નાલેશીભરી બની ગઈ. આ પરિણામથી આપના ભવિષ્ય વિશે ચિંતાઓ વધી છે. પાર્ટીએ હવે પોતાનું ધ્યાન પંજાબ પર કેન્દ્રિત કરવું પડશે, જે એકમાત્ર રાજ્ય છે જ્યાં તેની પાસે હજુ પણ સત્તા છે.
AAP ની બેઠકોની સંખ્યા 2020 માં 62 થી ઘટીને ફક્ત 22 થઈ ગઈ. જો કે તેનો વોટ શેર (૪૩.૫૭%) ભાજપથી થોડો જ પાછળ હતો, પણ હારના ગંભીર પરિણામો આવ્યા. કેજરીવાલ પોતે નવી દિલ્હી બેઠક પર ભાજપના પરવેશ વર્મા સામે 4,089 મતોથી હારી ગયા. કેજરીવાલ 2013 થી દર વખતે આ બેઠક જીતી રહ્યા છે. તેમની હારથી પક્ષના નેતા તરીકેની તેમની સ્થિતિ નબળી પડી છે અને તેમની લોકપ્રિયતા અંગે શંકાઓ ઉભી થઈ છે.
AAP ના પતનનું એક મુખ્ય કારણ કેજરીવાલ પરના ભ્રષ્ટાચારના આરોપો છે. દિલ્હી દારૂ નીતિ કૌભાંડમાં કથિત સંડોવણી બદલ તેણે ગયા વર્ષે છ મહિના જેલમાં વિતાવ્યા. તે હજુ પણ જામીન પર છે અને એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) ને તેની સામે મની લોન્ડરિંગ પ્રિવેન્શન એક્ટ હેઠળ કાર્યવાહી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. જો કેજરીવાલ દોષિત સાબિત થાય, તો તેમને ઓછામાં ઓછી સાત વર્ષની જેલની સજા થઈ શકે છે. તેમણે હવે તેમની ધારાસભ્ય બેઠક ગુમાવી દીધી હોવાથી, કાનૂની પ્રક્રિયામાં તેમની સાથે સામાન્ય નાગરિક જેવો વ્યવહાર કરવામાં આવશે.
કેજરીવાલની છબીને નુકસાન પહોંચાડતો બીજો મુદ્દો તેમના સત્તાવાર નિવાસસ્થાનના ખર્ચાળ રીનોવેશનના વિવાદ હતો, જેને ભાજપે “શીશ મહેલ” તરીકે ઓળખાવ્યો હતો. રાજકારણમાં વૈભવી જીવનશૈલી સામે કેજરીવાલના અગાઉના વલણને જોતાં, મતદારોએ આને દંભ માન્યો હશે એવું હવે કહી શકાય.
ગયા વર્ષે દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી પદેથી રાજીનામું આપતા પહેલા કેજરીવાલે કહ્યું હતું કે ચૂંટણી જીતવી એ તેમના માટે “પ્રામાણિકતાનું પ્રમાણપત્ર” હશે. તેમની હાર સાથે હવે સ્પષ્ટ થઈ ગયું છે કે દિલ્હીના લોકો હવે કેજરીવાલના વચનોને ગણકારતા નથી. હાર મળી છતાં, કેજરીવાલે લોકોની સેવા ચાલુ રાખવાનું વચન આપ્યું છે. “છેલ્લા દાયકામાં અમે ઘણું કામ કર્યું છે… અમે પાણીની ઉપલબ્ધતા અને માળખાગત સુવિધાઓમાં સુધારો કર્યો છે… અમે હાર માનીશું નહીં,” તેમણે આવું કહેલું.રચનાત્મક વિપક્ષ બનાવીને સામાજિક કામો ચાલુ રાખવાની વાત કરી.
છેલ્લું લક્ષ્ય- પંજાબ
દિલ્હીમાં AAPની હાર બાદ, હવે બધાનું ધ્યાન પંજાબ પર છે, જે એકમાત્ર રાજ્ય છે જ્યાં આપ પાર્ટી હજુ પણ સત્તામાં છે. AAP માટે ચિંતાની વાત એ છે કે દિલ્હીમાં થયેલી હારની અસર પંજાબના રાજકીય પરિદ્રશ્ય પર પણ પડશે.
બંને રાજ્યોમાં મફત વીજળી અને મોહલ્લા ક્લિનિક જેવા સમાન કલ્યાણકારી કાર્યક્રમો આપે ચલાવ્યા છે. દિલ્હીમાં કેજરીવાલની લોકપ્રિયતાને કારણે, 2022 માં પંજાબમાં ઘણા લોકોએ AAP ને મત આપ્યો. હવે પંજાબમાં AAP નેતાઓને ડર છે કે દિલ્હીની હારથી તેમની સ્થિતિ નબળી પડી શકે છે. આગામી પંજાબ વિધાનસભાની ચૂંટણી બે વર્ષ પછી છે અને કેજરીવાલ રાજ્ય પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે તેવી અપેક્ષા છે. જો કે, આનાથી તેમની અને પંજાબના મુખ્યમંત્રી ભગવંત માન વચ્ચે સંઘર્ષ સર્જાઈ શકે છે.
દરમિયાન, વિપક્ષને એક તક દેખાય છે. કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા પ્રતાપ સિંહ બાજવાએ અનુમાન લગાવ્યું છે કે કેજરીવાલ ભગવંત માનને પંજાબના મુખ્ય પ્રધાન પદેથી ખસેડી શકે છે, જેના કારણે AAPમાં આંતરિક ઝઘડાની સંભાવના ઉભી શકે છે અને પક્ષપલટો પણ થઈ શકે છે. ભાજપ પણ આને પંજાબમાં પોતાની સ્થિતિ મજબૂત કરવાની તક તરીકે જુએ છે અને મતદારોને આકર્ષવા માટે તેના પ્રયાસો વધુ તીવ્ર બનાવવાની અપેક્ષા છે.
