ફાંસીની સજાની રાહ જોતા સૌથી વધુ ભારતીયો દુબઈ-યુએઈમાં છે !?

               દુબઈમાં આપણી ટીમે મેચ જીતી લીધો પણ દુબઈમાં જ ઘણા ભારતીયો બહુ દુખી છે. તાજેતરમાં, સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE) એ કેરળના બે ભારતીય પુરુષો – મુહમ્મદ રિનાશ અરંગીલોટ્ટુ અને મુરલીધરન પેરુમથટ્ટા વલપ્પિલ – ને હત્યાના ગુનામાં ફાંસી આપી. આ પહેલા, ઉત્તર પ્રદેશની અન્ય એક ભારતીય મહિલા, શહજાદી ખાનને અબુધાબીમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી. આ ઘટનાઓએ ફરી એકવાર વિદેશમાં મૃત્યુદંડનો સામનો કરી રહેલા ભારતીયોની સંખ્યા અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે, જેમાં સૌથી વધુ સંખ્યા સંયુક્ત આરબ અમીરાતમાં છે – જ્યાં 29 ભારતીયો મૃત્યુદંડની સજાની રાહ જોઈ રહ્યા છે!

               વિદેશ મંત્રાલય (MEA) એ પુષ્ટિ આપી કે બંને કેરળવાસીઓને 28 ફેબ્રુઆરી, 2025 ના રોજ ફાંસી મળી ગઈ. અરંગીલોટ્ટુને યુએઈના નાગરિકની હત્યાનો દોષી ઠેરવવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે વાલાપિલને અન્ય એક ભારતીય નાગરિકની હત્યાનો દોષી ઠેરવવામાં આવ્યો હતો. યુએઈની સર્વોચ્ચ અદાલત એટલે કે કોર્ટ ઓફ કેસેશનને તેમની મૃત્યુદંડની સજા બરકરાર રાખેલી.

               અરંગીલોટ્ટુના પરિવારે દાવો કર્યો હતો કે એક માનસિક બીમાર માણસ તેને ગુલામની જેમ રાખીને સતત ટોર્ચર કરતો હતો માટે સ્વ-બચાવમાં હત્યા કરવાની ફરજ પડી હતી.  તેની માતાએ કેરળના મુખ્યમંત્રીને કંઇક ઘટતું કરવાની ઘણી વિનંતી કરી હતી પરંતુ ત્યાંની સરકારનો આખરી નિર્ણય બદલવાના આપણા પ્રયાસો મોળા પડ્યા.  

               ઉત્તર પ્રદેશની 33 વર્ષીય મહિલા શહજાદી ખાનને 2022 માં ચાર મહિનાના બાળકની હત્યાના આરોપમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી. બાળકના માતા-પિતા પણ ભારતીય હતા. તેમણે જ તેની કેર-ટેકર ઉપર કેસ કરેલો. જો કે, શહજાદી ખાનના પરિવારે દલીલ કરી હતી કે તેની છોકરી નિર્દોષ છે અને બાળકના મૃત્યુનું કારણ રસીકરણની સાઈડ ઈફેક્ટ છે. માટે ખોટી રસીકરણને જવાબદાર ઠેરવ્યું.

વિદેશમાં મૃત્યુદંડની સજા પામેલા ભારતીયો

સરકારી માહિતી અનુસાર, હાલમાં વિવિધ દેશોમાં 54 ભારતીયો મૃત્યુદંડનો સામનો કરી રહ્યા છે. સંયુક્ત આરબ અમીરાતમાં સૌથી વધુ 29 ભારતીયો છે, ત્યારબાદ સાઉદી અરેબિયામાં 12 ભારતીયો છે. કુલ મળીને, ૮૬ અલગ અલગ દેશોમાં ૧૦,૦૦૦ થી વધુ ભારતીયો જેલમાં છે.

અન્ય ખાડી દેશોમાં પણ ભારતીયોને મૃત્યુદંડની સજાનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે:

• સાઉદી અરેબિયા – ૧૨
• કુવૈત – ૩
• કતાર – ૧
• યમન – ૧
• બહેરીન, ઓમાન અને ઇરાક – કોઈ નહીં

યમનમાં નિમિષા પ્રિયાનો કિસ્સો

સૌથી હાઇ-પ્રોફાઇલ કેસોમાંનો એક કોચીની નર્સ નિમિષા પ્રિયાનો છે, જેને 2017 માં યમનના નાગરિક તલાલ અબ્દો મહદીની હત્યા બદલ યમનમાં મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવી હતી. નિમિષાનો પાસપોર્ટ પેલા મહ્દીએ જપ્ત કરી લીધો હતો તો તે પાછો મેળવવા માટે નર્સે તેને ખોટું ઇન્જેક્શન આપ્યું હોવાનું કહેવાય છે. જો કે, ડ્રગ્સના ઓવરડોઝથી તેનું મૃત્યુ થયું એવું રીપોર્ટમાં આવેલું. ગયા ડિસેમ્બરમાં, યમનના રાષ્ટ્રપતિએ તેની મૃત્યુદંડની સજાને મંજૂરી આપી હતી, જેનાથી તેણી પાસે માત્ર એક જ વિકલ્પ બચ્યો હતો – “બ્લડ મની” ચૂકવીને મહદીના પરિવાર પાસેથી માફી મેળવવાનો. તેમના સમર્થકો હાલમાં તેમને બચાવવા માટે ભંડોળ એકત્ર કરી રહ્યા છે.

સાઉદી અરેબિયાનો કિસ્સો

સાઉદી અરેબિયામાં એક ભારતીય, માછિલિકાત અબ્દુલ રહીમ, વિશ્વભરના ભારતીયોએ રક્તદાન કરીને લગભગ $4 મિલિયન એકત્ર કર્યા પછી, મૃત્યુદંડથી બચી ગયો. કોઝિકોડના ડ્રાઇવર રહીમે તેના માલિકના અપંગ પુત્રને શાંત પાડવાનો પ્રયાસ કરતી વખતે અકસ્માતે તેનું મૃત્યુ કર્યું. પીડિત પરિવાર વળતરના બદલામાં રહીમને માફ કરવા સંમત થયો.

શા માટે ઘણા ભારતીયોને મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવે છે?

ખાડી દેશોમાં કામ કરતા ઘણા ભારતીયો મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરે છે, અને તેમની કાનૂની મુશ્કેલીઓમાં ઘણા પરિબળો ફાળો આપે છે:

1. કઠોર કાનૂની વ્યવસ્થા – ઘણા ગલ્ફ દેશો ઇસ્લામિક શરિયા કાયદાનું કડક પાલન કરે છે, જેમાં મૃત્યુદંડ સહિતની ઘણી કઠોર સજાઓ છે.
2. કામ કરવાની આકરી પરિસ્થિતિ – ઘણા સ્થળાંતરિત કામદારો મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓમાં જીવે છે, ઘણીવાર યોગ્ય પગાર અથવા મૂળભૂત અધિકારો વિના પણ મળતા હોતા નથી.
3. પાસપોર્ટ જપ્તી – આ દેશોમાં નોકરીદાતાઓ ઘણીવાર કામદારોના પાસપોર્ટ જપ્ત કરે છે, જેનાથી તેઓ ભારત પરત ફરી શકતા નથી
4. કાનૂની સહાયનો અભાવ – ઘણા ભારતીયોને યોગ્ય કાનૂની પ્રતિનિધિત્વ મળતું નથી, જેના કારણે તેમના માટે વિદેશી અદાલતોમાં પોતાનો બચાવ કરવો મુશ્કેલ બને છે.

ઉદાહરણ તરીકે, નિમિષા પ્રિયાના કિસ્સા પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે કામદારો કેવી રીતે દુર્વ્યવહારપૂર્ણ પરિસ્થિતિઓમાં ફસાઈ શકે છે. તેના માલિકે તેનો પાસપોર્ટ જપ્ત કરી લીધો હતો, તેથી તે ભારત પાછી ફરી શકી નહીં. હતાશામાં તેણે તેણીને બેભાન કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, જેના પરિણામે તેના માલિકનું અચાનક મૃત્યુ થયું.

               વિદેશમાં મૃત્યુદંડની સજા પામેલા ભારતીયોની વધતી સંખ્યા ચિંતાનો વિષય છે. ભારત સરકાર કાનૂની સહાય પૂરી પાડે છે, છતાં ઘણા કેસ વણઉકેલાયેલા રહે છે. આ પરિસ્થિતિ ભારતીય સ્થળાંતર કામદારોને વિદેશમાં જીવલેણ કાનૂની મુશ્કેલીઓમાં ફસાવવાથી બચાવવા માટે વધુ સારી કાનૂની સહાય, જાગૃતિ અને નીતિઓની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકે છે.