અનામત મુદ્દે સુપ્રિમ કોર્ટે શું કહ્યું જુઓ

• IAS, IPSના બાળકોને અનામત ક્વોટાનો લાભ ચાલુ રખાય?
• અનામતનો લાભ કોને અને કેટલા સમય સુધી મળવો જોઈએ તે એક મુદ્દો છે

ભારતમાં અનામતનો લાભ કોને અને કેટલા સમય સુધી મળવો જોઈએ તે હંમેશાથી એક મુદ્દો રહ્યો છે. હવે સુપ્રીમ કોર્ટે પૂછ્યું છે કે IAS, IPSનો હોદ્દો સંભાળતા લોકોના બાળકોને અનામત ક્વોટાનો લાભ મળવો જોઈએ કે નહીં? સુપ્રીમ કોર્ટે અન્ય એક કેસમાં એમ પણ કહ્યું છે કે જે લોકો અનામતનો લાભ લેવા માટે હકદાર હતા અને અત્યાર સુધી લાભ લઈ ચૂક્યા છે તેમણે હવે આ કેટેગરીમાંથી નીકળી જવું જોઈએ અને બીજા પછાત લોકો માટે માર્ગ મોકળો કરવો જોઈએ.

રાજ્ય સરકારને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ અને સરકારી નોકરીમાં અનામત આપવા માટે અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિમાં પેટાવર્ગીકરણ કરવાનો અધિકાર છે કે નહીં તે વિશે સુપ્રીમ કોર્ટના 5 જજની બંધારણીય બેન્ચે સમીક્ષા શરૂ કરી છે.

આ મામલો પંજાબનો છે જ્યાં કોંગ્રેસ સત્તા પર હતી ત્યારે મુખ્યમંત્રી અમરિંદર સિંહે વાલ્મિકી અને મઝહબી (શીખ)ને મહા દલિતમાં સામેલ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. અમરિંદર સિંહે 50 ટકા સરકારી નોકરીઓ પંજાબ શિડ્યુલ્ડ કાસ્ટ એન્ડ બેકવર્ડ ક્લાસ એક્ટ 2006 હેઠળ આપવાની યોજના બનાવી હતી. પંજાબ અને હરિયાણા હાઈકોર્ટે આ ચાલને ફગાવી દેતા રાજ્ય સરકારે સુપ્રીમકોર્ટમાં અપીલ કરી હતી.

આ કેસની સુનાવણી દરમિયાન જસ્ટિસ ગવાઈએ પેઢી દર પેઢી રિઝર્વેશનનો લાભ આપવા સામે સવાલ ઉઠાવ્યા છે. જસ્ટિસ ગવાઈ પોતે એક દલિત છે. તેમણે કહ્યું કે જે લોકોએ આઈએએસ અથવા આઈપીએસ જેવી ટોચની પોઝિશન સંભાળી હોય તેમના સંતાનોને અનામતનો લાભ આપવો જોઈએ કે કેમ? અનામતની પોલિસી કેટલી જરૂરી છે અને તે કેટલા સમય સુધી હોવી જોઈએ તે એક સવાલ છે.

તેના જવાબમાં પંજાબ સરકારે કહ્યું છે કે જેમણે સરકારમાં ટોચની પોઝિશન સંભાળી હોય તેમને દરેક પેઢીમાં અનામતનો લાભ મળવો ન જોઈએ. સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચ એ બાબતની ચકાસણી કરશે કે અન્ય પછાત વર્ગ એટલે કે ઓબીસીની જેમ એસસી અને એસટી કેટેગરીમાં પેટાવર્ગીકરણને મંજૂરી આપી શકાય કે કેમ અને આમ કરવા માટે રાજ્યની વિધાનસભા પાસે સત્તા છે કે નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ ચંદ્રચુડે કહ્યું કે શું અનામતનો લાભ આપવા માટે રાજ્ય પાસે પછાત વર્ગના લોકોને ઓળખવાની સત્તા છે કે નહીં.

આ કેસમાં સૌથી મહત્ત્વની ટિપ્પણી એવી કરવામાં આવી હતી કે જે લોકોએ ઘણા સમયથી અનામતનો લાભ મેળવ્યો છે, તેમણે હવે આ લાભ જતો કરવો જોઈએ અને તેનાથી વધારે પછાત લોકો માટે રસ્તો ખોલવો જોઈએ.