હવે સમુદ્રમાં પણ ભારત લીડર બનશે : લોકસભામાં મર્ચન્ટ શિપિંગ બીલ પાસ,જાણો શું થશે બદલાવ, કોને થશે ફાયદો

ભારતમાં દરિયાઈ કાયદામાં મોટો ફેરફાર થયો છે. બુધવારે, ‘મર્ચન્ટ શિપિંગ બિલ 2024’ લોકસભામાં પસાર થયું, હતું જે લગભગ 67 વર્ષ જૂનો કાયદાકીય ઇતિહાસ બતાવે છે. આ બિલ દ્વારા, સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે હવે ભારતને સમુદ્રમાં એક મજબૂત અને આધુનિક દરિયાઈ શક્તિ તરીકે ગણવામાં આવશે. હવે સમુદ્રમાં પણ ભારત લીડર બનશે.

આ ફેરફારની સાથે, બીજું એક મહત્વપૂર્ણ બિલ ‘કાર્ગો બાય સી બિલ 2025’ પણ ચર્ચામાં હતું, જેના પર વિપક્ષ અને સરકાર સામસામે આવી ગયા હતા. જો કે મર્ચન્ટ શિપિંગ બિલ પાસ થવાથી જહાજોનું રજીસ્ટ્રેશન થશે અને જહાજ માલિકો તથા બિઝનેસ જગત અને નિકાસકારોને ફાયદો થશે.

My gratitude to members of the #LokSabha for passing the Merchant Shipping Bill, 2024 – a historic reform that charts a new course for India's maritime sector.

Guided by the visionary leadership of Hon’ble PM Shri @narendramodi ji, this progressive legislation replaces the… pic.twitter.com/qs9m2ABKlI

— Sarbananda Sonowal (@sarbanandsonwal) August 6, 2025

મર્ચન્ટ શિપિંગ બિલ 2024

શિપિંગ બિલનો હેતુ જૂના શિપિંગ કાયદામાં ફેરફાર કરવાનો છે, જે 67 વર્ષથી અમલમાં હતો. હવે જ્યારે જહાજોની ટેકનોલોજી, સલામતી અને વ્યવસાય પદ્ધતિઓ બદલાઈ ગઈ છે, ત્યારે નિયમો અને નિયમો પણ નવા યુગના હોવા જોઈએ. આ નવું બિલ આ વિચાર સાથે લાવવામાં આવ્યું છે.

આ કાયદો હવે ભારતમાં જહાજોની નોંધણી, તેમની સલામતી, ખલાસીઓના અધિકારો અને પર્યાવરણ માટેના નિયમો નક્કી કરશે. પાછલો કાયદો 1958માં બનાવવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે ન તો કન્ટેનર હતા કે ન તો ડિજિટલ ટેકનોલોજી. હવે બધું બદલાઈ ગયું છે. એટલા માટે કાયદામાં ફેરફાર કરવાની જરૂર હતી.

આ પણ વાંચો : બેન્ક ખાતેદારના મૃત્યુ બાદ પરિવારને સરળતાથી મળશે રકમ : રિઝર્વ બેન્કે આમ આદમીને આપી ત્રણ રાહતો

આ ફેરફાર કેમ કરવામાં આવ્યો?

• જૂના કાયદાઓ જૂના થઈ ગયા હતા, તે હવે આધુનિક વેપાર માટે યોગ્ય નહોતા.
• શિપિંગ, નિકાસ અને દરિયાઈ સુરક્ષા માટે હવે નવી ટેકનોલોજી, ડિજિટલ પ્રક્રિયાઓ અને કડક નિયમોની જરૂર હતી.
• સરકાર ભારતને દરિયાઈ વેપારનું કેન્દ્ર બનાવવા માંગે છે. આ માટે, આંતરરાષ્ટ્રીય નિયમોનું મેળ ખાવું જરૂરી છે.

કોને ફાયદો થશે?

જહાજ માલિકોને સૌથી વધુ ફાયદો થશે. કારણ કે હવે જહાજોની નોંધણી ઓનલાઈન થશે, તેથી કાગળકામ ઓછું થશે.

ખલાસીઓને ફાયદો થશે. કારણ કે હવે તેઓ વધુ સારી રીતે સુરક્ષિત રહેશે. કામના કલાકો નક્કી કરવામાં આવશે. વીમા અને વિવાદ નિરાકરણ સુવિધા.
ઉદ્યોગપતિઓ અને નિકાસકારોને ફાયદો થશે. જો રસ્તામાં માલને નુકસાન થાય છે, તો હવે નિયમો સ્પષ્ટ છે કે કોણ જવાબદાર રહેશે.

વીમા કંપનીઓ, રોકાણકારો અને લોજિસ્ટિક્સ કંપનીઓને ફાયદો થશે. વિશ્વસનીય કાયદાઓ સાથે વ્યવસાય કરવાનું સરળ બનશે.

હવે શું બદલાશે ?

• જહાજ નોંધણી, ક્રૂ નિયમો, દરિયાઈ અકસ્માતોની તપાસ, બધું ડિજિટલ અને સમયસર થશે.
• વિદેશથી આવતા જહાજો અને ભારત છોડતા જહાજો પર સમાન નિયમો લાગુ પડશે.
• દરિયામાં તેલ કે કચરો ઢોળવા જેવી ઘટનાઓ માટે કડક દંડ અને સજા લાદવામાં આવશે.
• વિવાદોને વર્ષો સુધી ખેંચવાને બદલે ઝડપથી ઉકેલવા માટે એક સિસ્ટમ બનાવવામાં આવી છે.