કોકેઇનની દાણચોરીનું નવું હબ: ઇન્ડિયા ?! જાણો દાણચોરો કેવી રીતે કામ કરે છે ?? ડ્રગ્સનો સ્ત્રોત શું ? વાંચો વિગતવાર
દક્ષિણ અમેરિકાથી ભારતમાં ગેરકાયદેસર માર્ગોએ પ્રવેશી રહેલા કોકેન અને ડ્રગ્સની દાણચોરી છેલ્લા થોડા મહિનાઓથી સતત વધી રહી છે. જાન્યુઆરી 2025 માં, દિલ્હી અને મુંબઈ એરપોર્ટ પર ચાર માણસો કોકેઈન ભરેલી કેપ્સ્યુલ લઈ જતા પકડાયા હતા. તેમાંથી ત્રણેએ દવાઓ ગળી લીધી, જે મેડીકલ પ્રોસીજર દ્વારા હોસ્પિટલમાં ટ્રીટમેન્ટ કરાવીને દુર કરવી પડી. કુલ ૫.૧૬૪ કિલો કોકેઈન જપ્ત કરવામાં આવ્યું હતું, જેની કિંમત ૬૬.૫૮ કરોડ રૂપિયા હતી. દાણચોરોમાં કેન્યા અને સેનેગલના બે બ્રાઝિલિયન અને બે આફ્રિકન નાગરિકોનો સમાવેશ થાય છે, જેઓ બ્રાઝિલથી અલગ અલગ માર્ગો દ્વારા ભારતમાં ઘુસ્યા હતા.
અગાઉ ઓક્ટોબર 2024 માં, દિલ્હીના IGI એરપોર્ટ પર 1.66 કિલો કોકેઈન સાથે એક લાઇબેરિયન નાગરિકની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તે દુબઈથી આવ્યો હતો. આવા કેસોની વધતી જતી સંખ્યા દર્શાવે છે કે ભારત હવે માત્ર ડ્રગ્સ માટેનું પરિવહન બિંદુ રહ્યું નથી બલકે તે કોકેઈનનું મુખ્ય સ્થળ અને મોટું ગ્રાહક બની રહ્યું છે.
દાણચોરો કેવી રીતે કામ કરે છે?
આ કેસોની વધુ તપાસથી આંતરરાષ્ટ્રીય દાણચોરીનું નેટવર્ક કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તે અંગે વધુ માહિતી મળી. ધરપકડ કરાયેલા દાણચોરોમાંથી એક, થોમા મેન્ડી, જે સેનેગલનો નાગરિક છે, નકલી પાસપોર્ટનો ઉપયોગ કરીને કોકેઈનની દાણચોરી કરવાનો તેનો મોટો ઇતિહાસ છે. તે સિએરા લિયોનની એક હોટલમાં પહોંચાડાયેલા કાર્ટનમાં કોકેઈન લઈ જઈ રહ્યો હતો. દાણચોરી કરનારા જૂથે તેને મુંબઈ માલ પહોંચાડવા માટે $3,000 ચૂકવવાનું વચન આપ્યું હતું.
હવાઈ મુસાફરી ઉપરાંત, કુરિયર અને પાર્સલ સેવાઓ દ્વારા પણ ડ્રગ્સની દાણચોરી વધી રહી છે. દાણચોરો હવાઈ માર્ગો પસંદ કરે છે કારણ કે એરપોર્ટ પર આંતરરાષ્ટ્રીય ટ્રાફિક વધુ હોય છે, જેના કારણે તેમના માટે ટ્રાફિકમાં ભળવું સરળ બને છે. નિર્દોષ દેખાતા મુસાફરો, જેમ કે મધ્યમ વયની સ્ત્રીઓ અથવા હળવો સામાન લઈને જતા પુરુષો, ઘણીવાર શંકા જગાવ્યા વિના સુરક્ષા તપાસમાંથી પસાર થાય છે. મેન્ડીનો કેસ આ વધતા વલણને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
ભારતના ડિરેક્ટોરેટ ઓફ રેવન્યુ ઇન્ટેલિજન્સ (DRI) એ અહેવાલ આપ્યો છે કે 2023-24માં કોકેઈન જપ્તી બમણી થઈ ગ. ૨૦૨૨-૨૩માં કેસોની સંખ્યા ૨૧ થી વધીને ૨૦૨૩-૨૪માં ૪૭ થઈ, જેમાંથી મોટાભાગના કેસો એરપોર્ટ પર પકડાયા. કુલ ૧૦૭ કિલો કોકેઈન જપ્ત કરવામાં આવ્યું હતું, જેની કિંમત ૯૭૫ કરોડ રૂપિયા છે.
‘બ્લેક કોકેન’ જેવી નવી તકનીકોને કારણે કોકેઇનને શોધવું અઘરું પડે છે. આ દવા કોલસા અથવા આયર્ન ઓક્સાઇડ સાથે ભેળવવામાં આવે છે, જેનાથી તે ઔદ્યોગિક ઉત્પાદનોમાં વપરાતા કાળા પાવડર જેવું દેખાય છે. કોકેઇનને બીજા પદાર્થથી અલગ તારવી શકાય એવી પ્રમાણભૂત સુંઘવાની તકનીકો હજુ સુધી વિકાસવી શકાઈ નથી. માટે પોલીસ અને બીજી કાયદાની અમલીકરણ એજન્સીઓ છે તે બધા ઓફિસરો માટે કોકેઇનની દાણચોરી રોકવી એક ગંભીર પડકાર છે.
એરપોર્ટની બહાર: મોટા પાયે ડ્રગ જપ્તી
એરપોર્ટ પર કોકેઈન પકડાયાની ઘટનાઓ હેડલાઇન્સમાં ચમકતી હોય છે, ત્યારે કોઈની જાણ બહાર કોકેઈનનો મોટો જથ્થો ભારતમાં પ્રવેશી રહ્યો હશે એ નક્કી માનવું. એવો અંદાજ છે કે દાણચોરી કરાયેલા ડ્રગ્સમાંથી માત્ર 10% જ પકડાય છે. ઓક્ટોબર 2024 માં, દિલ્હીએ ભારતનો અત્યાર સુધીનો સૌથી મોટો ડ્રગ પર્દાફાશ જોયો, જેમાં કોલંબિયાથી દાણચોરી કરીને લાવવામાં આવેલ 560 કિલો કોકેન જપ્ત કરવામાં આવ્યું હતું. તે ચોર દુબઈ અને ગુજરાત થઈને ભારતમાં પ્રવેશ્યો, જેના કારણે તેની સાથે સંકળાયેલા ઘણાની ધરપકડો થઈ. થોડા સમય પછી, ભાડાની દુકાનમાં ખાદ્ય પદાર્થોના પેકેટમાં છુપાવેલું 208 કિલો કોકેન મળી આવ્યું. દિલ્હી અને ગુજરાત પોલીસે સંયુક્ત કાર્યવાહીમાં ગુજરાત સ્થિત એક દવા કંપની પાસેથી 518 કિલો કોકેન જપ્ત કર્યું!
આ દાણચોરી પાછળનો મુખ્ય સૂત્રધાર એક રિયલ એસ્ટેટ ઉદ્યોગપતિ હતો. તે દુબઈ સ્થિત એક ભારતીય નાગરિકના નેતૃત્વ હેઠળના ડ્રગ કાર્ટેલ સાથે કામ કરતો હતો. આ ગેંગ કોલંબિયા, પેરુ, બોલિવિયા અને મેક્સિકોથી કોકેઈન આયાત કરતી હતી. બધા પૈસાના વ્યવહારો ટેથર ક્રિપ્ટોકરન્સીનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવ્યા હતા, જેના કારણે તેમને ટ્રેસ કરવાનું મુશ્કેલ બન્યું હતું. આ દવાઓ ગોદામોમાં સંગ્રહિત કરવામાં આવતી હતી અને ભારતના મુખ્ય શહેરોમાં ડીલરોને સપ્લાય કરવામાં આવતી હતી, ખાસ કરીને તહેવારોની મોસમમાં જ્યારે માંગ વધુ હોય છે ત્યારે ડ્રગ્સની ડીમાન્ડ પણ વધુ રહે છે.
ડ્રગ્સનો સ્ત્રોત શું ?
આજે દક્ષિણ અમેરિકામાં કોકેનનું ઉત્પાદન દસ વર્ષ પહેલાં કરતાં બમણાથી પણ વધુ થઇ ગયું છે. કોલંબિયા હંમેશા સૌથી મોટો કોકેઇન ઉત્પાદક દેશ રહ્યો છે, જ્યારે બ્રાઝિલ પણ ડ્રગ્સના પ્રોડક્શનમાં એક મોટો ખેલાડી દેશ છે. બ્રાઝિલમાં બે મુખ્ય ડ્રગ કાર્ટેલ – પ્રાઇમીરો કોમાન્ડો દા કેપિટલ (પીસીસી) અને કોમાન્ડો વર્મેલ્હો – બોલિવિયા અને પેરુથી કોકેન મેળવે છે અને વિવિધ માર્ગો પર તેની દાણચોરી થતી રહે છે.
ઓસ્ટ્રેલિયા પહોંચતું મોટાભાગનું કોકેન દક્ષિણ અમેરિકાના પેસિફિક કિનારાના માર્ગે તે દેશમાં ઘૂસે છે. ભારતમાં દાણચોરો હજુ પણ મોટા કાર્ગોને બદલે વ્યક્તિગત હવાઈ મુસાફરોનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે, પરંતુ ટૂંક સમયમાં આ પરિસ્થિતિ બદલાઈ શકે છે.
કોલંબિયામાં કોકાનું વાવેતર 2024 સુધીમાં ત્રણ ગણું થઈ ગયું છે, અને આ ડ્રગ ઉગાડવા માટે વપરાતી જમીન હવે 1993માં ડ્રગ લોર્ડ પાબ્લો એસ્કોબારની હત્યા થઈ ત્યારે હતી તેના કરતાં પાંચ ગણી મોટી છે. પહેલાં, મોટાભાગના કોકેઈનના ગ્રાહકો યુ.એસ.માં હતા, પરંતુ હવે ડ્રગનો વેપાર વિશ્વભરમાં ફેલાયો છે, જે રશિયા, તુર્કી, બાલ્કન્સ અને ઇટાલીના ગુનાહિત જૂથોને આકર્ષે છે. કોલંબિયાના ડ્રગ માફિયાઓએ હવે આફ્રિકા અને મધ્ય પૂર્વમાં પોતાના રૂટ સ્થાપિત કરી લીધા છે.
ડ્રગ્સની હેરાફેરી અટકાવવામાં પડકારો
દિલ્હીમાં મોટા પાયે ડ્રગ્સનો પર્દાફાશ થયા પછી, પોલીસને આશા હતી કે તેમણે આ નેટવર્કનો પર્દાફાશ કરી દીધો છે. જો કે, આ ફક્ત એક કામચલાઉ વિજય છે એવું માનવું રહ્યું. ભારતમાં કોકેનની માંગ વધી રહી છે, ખાસ કરીને શ્રીમંત વ્યક્તિઓમાં, કારણ કે તે સૌથી મોંઘુ ડ્રગ છે, જેની કિંમત પ્રતિ કિલોગ્રામ 12 કરોડ રૂપિયાથી વધુ છે. કેટલાક લોકો એવું વિચારી શકે છે કે કોકેનનો ઉપયોગ ફક્ત શ્રીમંત લોકો જ કરે છે અને તેની સામાન્ય જનતા પર કોઈ અસર થતી નથી. જો કે, ડ્રગ્સની દાણચોરીના નેટવર્ક ઝડપથી વિસ્તરી શકે છે અને અન્ય ગેરકાયદેસર વસ્તુઓની પણ દાણચોરી શરૂ કરી શકે છે. આ બધા કારણોને લીધે સામાન્ય નાગરિકની સેફટી જોખમમાં મુકાઈ શકે છે.
ડ્રગ્સની હેરાફેરી બંધ કરવી એ એક મોટી લડાઈ જેવું છે. વિશ્વભરના અનુભવો દર્શાવે છે કે સફળતા ત્યારે જ પ્રાપ્ત થાય છે જ્યારે સરકારના કાયદાઓનું અમલીકરણ કરાવતી બધી એજન્સીઓ એકબીજા સાથે ભાળીને કામ કરે અને પોતાની ક્ષમતાઓમાં સુધારો કરે. બીજા રાજ્યો કે વિદેશના તંત્રનો પણ સંપૂર્ણ સાથ અને સહકાર જોઈએ. કોકેઈનની હેરફેરનો અસરકારક રીતે સામનો કરવા માટે ભારતે વધુ સારા સંકલન અને મજબૂત નીતિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર છે. ભારતનો યુવાન ડ્રગ્સની લતે ચડી જાય એ ભારતને પોષાય એમ નથી.
Abhimanyu Modi
