સરકારી બજેટ કેટલા પ્રકારના હોય છે, વચગાળાના અને સામાન્ય બજેટમાં શું તફાવત છે? જાણો.. ..

દુનિયાના મોટા ભાગના દેશો ખાધ વાળું બજેટ જ રજૂ કરતાં હોય છે

બજેટ 2025: મોદી સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળનું આ બીજું પૂર્ણ બજેટ હશે, જે નિર્મલા સીતારમણ રજૂ કરશે. નાણામંત્રી તરીકે નિર્મલા સીતારમણનું આ 8મું બજેટ હશે, જેમાં 6 પૂર્ણ બજેટ અને બે વચગાળાના બજેટનો સમાવેશ થાય

બજેટ 2025: સરકારી બજેટ એ નાણાકીય દસ્તાવેજ છે. બજેટમાં એક વર્ષ માટે આવક અને ખર્ચનો સમાવેશ થાય છે. બજેટને ત્રણ ભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યું છે. ત્રણ પ્રકાર છે – પ્રથમ સંતુલિત બજેટ, બીજું સરપ્લસ બજેટ અને ત્રીજું ડેફિસિટ બજેટ. બજેટ એ એક કવાયત છે જેમાં સરકાર દેશને તેના નાણાં વિશે જણાવે છે. કેન્દ્રીય બજેટ 2025 નાણા પ્રધાન દ્વારા આવતા મહિને 1 ફેબ્રુઆરીએ સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવશે. આ બજેટ મોદી સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળનું બીજું પૂર્ણ બજેટ હશે, જે નિર્મલા સીતારમણ રજૂ કરશે. નાણામંત્રી તરીકે નિર્મલા સીતારમણનું આ 8મું બજેટ હશે, જેમાં 6 વાર્ષિક અને બે વચગાળાના બજેટનો સમાવેશ થાય છે. ચાલો વચગાળાના બજેટ અને સામાન્ય બજેટ વિશે વિગતવાર જાણીએ-

વચગાળાનું બજેટ અને સામાન્ય બજેટ વચ્ચેનો તફાવત (વચગાળાનું બજેટ વિ યુનિયન બજેટ)
આવકની વિગતો: વચગાળાના બજેટમાં સરકારની આવકના તમામ સ્ત્રોતોની વિગતો હોતી નથી. સંપૂર્ણ બજેટ અથવા સામાન્ય બજેટ સરકારની આવકના તમામ સ્ત્રોતોનું વિગતવાર વર્ણન આપે છે.
રજૂઆતની તારીખઃ વર્તમાન સરકાર દ્વારા ચૂંટણી પહેલા વચગાળાનું બજેટ બહાર પાડવામાં આવે છે. સરકાર દર વર્ષે 1 ફેબ્રુઆરીએ લોકસભામાં સામાન્ય બજેટ રજૂ કરે છે.

ચર્ચા: વચગાળાનું બજેટ કોઈપણ ચર્ચા વિના પસાર કરવામાં આવે છે. સામાન્ય બજેટ લોકસભામાં વિગતવાર ચર્ચા બાદ પસાર કરવામાં આવે છે.
ભંડોળની ફાળવણી: વચગાળાના બજેટમાં, આગામી ચૂંટણી સુધી સરકારના 3-4 મહિનાના ખર્ચને પહોંચી વળવા માટે ભંડોળની ફાળવણી કરવામાં આવે છે. સામાન્ય બજેટમાં સરકારના સમગ્ર નાણાકીય વર્ષ માટે એટલે કે 1 એપ્રિલથી 31 માર્ચ સુધી ભંડોળ ફાળવવામાં આવે છે.
નવી યોજનાઓ અને નીતિઓ: વચગાળાના બજેટમાં કોઈ નવી યોજનાઓ કે નીતિઓની જાહેરાત કરવામાં આવતી નથી. સંપૂર્ણ બજેટ અથવા સામાન્ય બજેટમાં સરકારની નવી યોજનાઓ અને નીતિઓનું વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવે છે.
આ બજેટ ભારતમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું છે
સરકારી બજેટ ત્રણ પ્રકારના હોય છે. આ ત્રણ પ્રકાર છે – સંતુલિત બજેટ, સરપ્લસ અથવા ડેફિસિટ બજેટ અને ડેફિસિટ બજેટ. સામાન્ય રીતે વિશ્વભરના દેશો ખાધનું બજેટ જ રજૂ કરે છે. વાસ્તવમાં દુનિયામાં એવા બહુ ઓછા દેશો છે જેનું બજેટ ખોટને બદલે નફાનું હોય છે. ભારતનું બજેટ આઝાદી બાદથી ખાધ બતાવી રહ્યું છે.
બજેટ 2025 ક્યારે અને કયા સમયે રજૂ થશે?
કેન્દ્રીય બજેટ 1 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ રજૂ થઈ શકે છે. આનાથી ફેબ્રુઆરીના પ્રથમ દિવસે બજેટ રજૂ કરવાની લાંબા સમયથી ચાલતી પરંપરા ચાલુ રહેશે. બજેટ રજૂ કરવાની તારીખને લઈને ચિંતા છે કારણ કે આ વર્ષે 2025માં 1 ફેબ્રુઆરી શનિવારે આવશે. તમને જણાવી દઈએ કે ભૂતકાળમાં ઘણી વખત એવું બન્યું છે કે શનિવારે કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હોય. મળતી માહિતી મુજબ, નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ લગભગ 11:00 વાગ્યે ગૃહમાં આવશે અને આ સમયે પણ બજેટ રજૂ કરવાની તેમની પરંપરા ચાલુ રાખશે. ભારતીય શેરબજાર પણ 1 ફેબ્રુઆરી, 2025 ના રોજ શનિવાર હોવા છતાં ટ્રેડિંગ માટે ખુલ્લું રહેશે.