જગન્નાથ મંદિરની ત્રીજી સીડી પર પગ મૂકતાં જ તમે યમલોકમાં જશો !! જાણો મંદિર સાથે જોડાયેલા અનેક રહસ્યો
જગન્નાથ મંદિરના ચારેય દરવાજા ભક્તો માટે ખોલી દેવામાં આવ્યા છે. આ ખાસ અવસર પર નવા સીએમ મોહન ચરણ માઝીએ મંદિરમાં પૂજા અર્ચના કરીને ભગવાનના આશીર્વાદ લીધા હતા. ઓડિશાની નવી સરકારે બુધવારે જગન્નાથ મંદિરના ચારેય દરવાજા ખોલવાના પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપી હતી, આજે તેનો અમલ કરવામાં આવ્યો છે. ત્યારે શું તમને ખબર છે શું છે જગન્નાથ મંદિરના 4 દરવાજા અને 22 સીડીઓની કહાની શું છે.
કુલ કેટલા દરવાજા છે ?
જગન્નાથ મંદિરમાં ચાર પ્રવેશદ્વાર છે, પૂર્વ, પશ્ચિમ, ઉત્તર અને દક્ષિણ. પ્રથમ દ્વારનું નામ સિંહ દ્વાર (સિંહ દ્વાર), બીજા દ્વારનું નામ વ્યાઘરા દ્વાર (વાઘનું દ્વાર), ત્રીજા દ્વારનું નામ હસ્તી દ્વાર (હાથીનું દ્વાર) અને ચોથા દ્વારનું નામ અશ્વ દ્વાર (ઘોડાનો દરવાજો) છે. આ બધાને ધર્મ, જ્ઞાન, ત્યાગ અને ઐશ્વર્યના પ્રતિક માનવામાં આવે છે.
ત્રણ દરવાજા ક્યારે બંધ થયા ?
વર્ષ 2019માં કોરોના મહામારી દરમિયાન જગન્નાથ મંદિરના ત્રણ દરવાજા બંધ કરવામાં આવ્યા હતા. તેને બંધ કરવાનો હેતુ ભીડને નિયંત્રિત કરવાનો અને સામાજિક અંતર જાળવવાનો હતો. આવી સ્થિતિમાં, ચારેય દરવાજામાંથી પ્રવેશ એક ગેટ સુધી મર્યાદિત હતો જેથી ભીડને નિયંત્રિત કરી શકાય અને તેમની સુરક્ષાનું ધ્યાન રાખી શકાય.
આ દરવાજા 2019 થી બંધ હતા અને ભાજપે ચૂંટણી પહેલા આ દરવાજા ખોલવાનું વચન આપ્યું હતું. આ પાંચ વર્ષ દરમિયાન આ દરવાજા ખોલવા માટે ઘણી વખત માંગ કરવામાં આવી હતી. લોકોનું કહેવું હતું કે માત્ર એક જ ગેટથી પ્રવેશના કારણે દર્શન માટે લાંબો સમય રાહ જોવી પડી હતી.
શું છે આ ચાર દરવાજાની વાર્તા ?
સિંહ દ્વાર- આ ચાર દરવાજા ચાર દિશામાં છે અને આ ચાર દરવાજાના નામ પ્રાણીઓ પર છે. સિંહ દ્વાર મંદિરની પૂર્વ બાજુએ છે. આ દરવાજા પર બે સિંહની મૂર્તિઓ છે. એવી માન્યતા છે કે આ દ્વારથી મંદિરમાં પ્રવેશ કરવાથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
વ્યાઘરા દરવાજો – આ દરવાજાનું નામ વાઘના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે, જે આકાંક્ષાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. આ દરવાજો પશ્ચિમ દિશામાં છે અને આ દ્વારથી સંતો અને વિશેષ ભક્તો પ્રવેશ કરે છે. આ પ્રવેશદ્વાર પર વાઘની પ્રતિમા છે. તે દરેક ક્ષણે ધર્મનું પાલન કરવાનું શીખવે છે. વાઘને ઈચ્છાનું પ્રતીક પણ માનવામાં આવે છે. વિશેષ ભક્તો અને સંતો આ દ્વારથી મંદિરમાં પ્રવેશ કરે છે.
હસ્તિ દ્વાર– હસ્તી દ્વારનું નામ હાથીના નામ પરથી પડ્યું છે અને તે ઉત્તર દિશામાં છે. મંદિરના આ દ્વારની બંને બાજુ હાથીઓની મૂર્તિઓ છે. હાથીને દેવી લક્ષ્મીનું વાહન માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે મુઘલોએ આ હાથીઓની મૂર્તિઓ પર હુમલો કરીને નુકસાન પહોંચાડ્યું હતું જે બાદ તેનું સમારકામ કર્યા પછી, મૂર્તિઓને મંદિરના ઉત્તરી દરવાજા પર મૂકવામાં આવી હતી.
અશ્વ દ્વાર – અશ્વ દ્વાર દક્ષિણ દિશામાં છે અને ઘોડો તેનું પ્રતીક છે. તેને વિજયનો દરવાજો પણ કહેવામાં આવે છે અને યોદ્ધાઓ વિજયની ઇચ્છા માટે આ દ્વારનો ઉપયોગ કરતા હતા. મંદિરના આ દ્વારની બંને બાજુએ ઘોડાઓની મૂર્તિઓ સ્થાપિત છે. ખાસ વાત એ છે કે ભગવાન જગન્નાથ અને બલભદ્ર યુદ્ધના પ્રતાપે ઘોડાની પીઠ પર સવાર છે. આ દરવાજો વિજય તરીકે ઓળખાય છે.
જગન્નાથ મંદિરની 22 સીડીઓ ‘બૈસી પહાચા’
પુરીના જગન્નાથ ધામ મંદિરમાં કુલ 22 સીડીઓ છે. આ બધી સીડીઓ માનવ જીવનની બાવીસ નબળાઈઓનું પ્રતીક છે. ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર આ તમામ સીડીઓ ખૂબ જ રહસ્યમય છે. જે પણ ભક્ત આ સીડીઓ પરથી પસાર થાય છે તેણે ત્રીજી સીડીનું ખાસ ધ્યાન રાખવું પડે છે. પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, મંદિરના ત્રીજા પગથિયાં પર પગ ન મૂકવો જોઈએ. ત્રીજી પેઢીને યમશિલા કહેવામાં આવે છે. જો તમે તેના પર પગ મુકો તો સમજો કે બધા પુણ્ય ધોવાઈ ગયા છે અને પછી તમારે વૈકુંઠને બદલે યમલોકમાં જવું પડશે. આ જ કારણ છે કે ભગવાન જગન્નાથના દર્શન માટે જતી વખતે ત્રીજી સીડી પર પગ ન મૂકવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
માન્યતા અનુસાર મંદિરમાં 22 સીડીઓ છે પરંતુ હાલમાં માત્ર 18 સીડીઓ જ દેખાય છે. જો આપણે અનાડા બજાર તરફની બે સીડીઓ ઉમેરીએ તો તેમની સંખ્યા 20 છે. 21મી અને 22મી સીડીઓ મંદિરના રસોડા તરફ છે. આ તમામ સીડીઓની ઊંચાઈ અને પહોળાઈ 6 ફૂટ છે અને જો આપણે લંબાઈની વાત કરીએ તો તે 70 ફૂટ છે. મંદિરની કેટલીક સીડીઓ પણ 15 ફૂટ પહોળી છે. અને કેટલાક 6 ફૂટથી ઓછી છે. ભગવાન જગન્નાથના દર્શન કરવા માટે આ બધી સીડીઓ પાર કરવી પડે છે.
જગન્નાથ મંદિરની 22 સીડીઓના નામ
- તિબ્રા, કુમદાબતી, મંદા, ચંદોબતી, દયાવતી, રંજની,રતિકા,રૌદ્ર,ક્રોધા,બદ્રિકા,પ્રસારિણી
- બ્રતી,માર્જની,ખ્યાતિ,રક્તા,સાંદીપનિ,અજપાની, મદાંતી,રોહિણી,રમ્યા,ઉગ્રા,ક્ષોરીને
જગન્નાથ મંદિરના રહસ્યો
માન્યતા અનુસાર, ભગવાન કૃષ્ણે આ મંદિરમાં પોતાનો દેહ ત્યાગ કર્યો હતો અને તેમના શરીરના એક ભાગને છોડીને, તેમનું આખું શરીર પંચમહાભૂતોમાં વિલીન થઇ ગયું હતું. આ ભાગ તેનું હૃદય હતું. એવું માનવામાં આવે છે કે મંદિરમાં રાખવામાં આવેલા લાકડાના શરીરમાં શ્રી કૃષ્ણનું હૃદય હજુ પણ ધબકી રહ્યું છે.
મંદિરમાં આવતા ભક્તોનું કહેવું છે કે જ્યારે તેઓ મંદિરના સિંહદ્વાર જાય છે, ત્યારે તેઓ અંદર પ્રવેશ કરે ત્યાં સુધી તેમને સમુદ્રના મોજાઓનો અવાજ સંભળાય છે. પરંતુ, સિંહદ્વારમાં પગ મૂકતા જ મોજાઓનો અવાજ બંધ થઈ જાય છે.
એવું કહેવાય છે કે જગન્નાથ મંદિરના શિખર પર જે ધ્વજ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે તે પવનની વિરુદ્ધ દિશામાં ઉડે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ મંદિરનો ધ્વજ દરરોજ બદલવામાં આવે છે અને જો કોઈ દિવસ ધ્વજ બદલવામાં નહીં આવે તો મંદિર 18 વર્ષ સુધી બંધ રહેશે.
આ મંદિરના રસોડા સાથે પણ એક રહસ્ય જોડાયેલું છે. અહીં બનાવેલો પ્રસાદ સાત માટીના વાસણોમાં બનાવવામાં આવે છે અને સાતેય ઘડા એક બીજા ઉપર રાખવામાં આવે છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે સૌ પ્રથમ સાતમા વાસણમાં પ્રસાદ તૈયાર થાય છે અને ત્યારબાદ છઠ્ઠા, પાંચમા, ચોથા, ત્રીજા, બીજા અને પછી ફરીથી પ્રથમમાં પ્રસાદ તૈયાર કરવામાં આવે છે.
