દેશને મળ્યા નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ : રાધાકૃષ્ણન ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે કઈ-કઈ જવાબદારીઓ સંભાળશે, કઈ સુવિધાઓ મળશે- કેટલો પગાર?
દેશને મંગળવારે નવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ મળી ગયા હતા. ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ માટેની ચૂંટણીન મતદાન થયા બાદ NDAના ઉમેદવાર સી.પી. રાધાકૃષ્ણન વિજેતા બન્યા હતા અને તેમના માથે ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદનો તાજ મુકાયો હતો. જ્યારે ઈન્ડિયા ગઠબંધનના ઉમેદવાર સુદર્શન રેડ્ડીનો પરાજય થયો હતો.
NDAના ઉમેદવાર સી.પી-રાધાકૃષ્ણનને ૪૫૨ મત મળ્યા હતા. જ્યારે ઈન્ડિયા બ્લોકના સુદર્શન રેડ્ડીને ૩૦૦ મત જ મળ્યા હતા. ભાજપ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે, ક્રોસ વોટિંગ થયું છે અને અપેક્ષા કરતા NDAના ઉમેદવારને વધુ મત મળ્યા છે. બીજું જનતા દળ, અકાલી દળ અને BRS દ્વારા ચૂંટણીનો બહિષ્કાર કરવામાં આવ્યો હતો માટે એમણે મતદાનમાં ભાગ લીધો ન હતો. બીજી બાજુ વાયએસઆર કોંગ્રેસના 11 સભ્યોએ પણ NDAના ઉમેદવારને મત આપ્યો હતો.
મંગળવારે સવારે 10 વાગ્યે સંસદ ભવનના ખાસ કક્ષમાં મતદાનની શરૂઆત થઈ હતી અને વડાપ્રધાન મોદીએ સૌપ્રથમ મતદાન કર્યું હતું ત્યારબાદ ગૃહમંત્રી અમિત શાહ, રાજનાથસિંહ, નડ્ડા તેમજ રાહુલ ગાંધી, ખડગે, સોનિયા અને પ્રિયંકા ગાંધી વગેરેએ મતદાન કર્યું હતું. સાંજના ૫ વાગ્યા સુધી મતદાન થયું હતું.
ભાજપ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે, NDAના ઉમેદવાર રાધાકૃષ્ણનને 14 મત વધારે મળ્યા હતા. જીત માટે 391 મતની જરૂર હતી અને NDAના ઉમેદવારને 452 મત મળી ગયા હતા. આમ, NDAનો વિજય થયો હતો અને ઈન્ડિયા ગઠબંધનનો પરાજય થયો હતો.
ઉપરાષ્ટ્રપતિ પાસે કઈ જવાબદારીઓ/સત્તાઓ છે?
ઉપરાષ્ટ્રપતિ પાસે સંસદના ઉપલા ગૃહ – રાજ્યસભાની પણ જવાબદારી છે. તેઓ રાજ્યસભાના પદાધિકારી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, તેઓ અન્ય કોઈ નફાનું પદ સંભાળી શકતા નથી.
રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ તરીકે, ઉપરાષ્ટ્રપતિ ગૃહમાં બંધારણ અને ગૃહ સંબંધિત નિયમોનું અર્થઘટન કરવાનો અંતિમ અધિકાર છે.
રાજ્યસભા અંગેના તેમના નિર્ણયો એક બંધનકર્તા મિસાલ સ્થાપિત કરે છે, જેનો ઉલ્લેખ કરીને આગળની સૂચનાઓ આપી શકાય છે.
અધ્યક્ષ નક્કી કરે છે કે રાજ્યસભાના કોઈપણ સભ્યને પક્ષપલટા હેઠળ ગેરલાયક ઠેરવવામાં આવશે કે નહીં. સંસદીય લોકશાહીમાં, આ સત્તાઓ ઉપરાષ્ટ્રપતિને એક અલગ પ્લેટફોર્મ પર ચિહ્નિત કરે છે.
રાજ્યસભાની કાર્યવાહી, સાંસદો અંગેના ઘણા અધિકારો માત્ર આટલું જ નહીં, ઉપરાષ્ટ્રપતિ પાસે સંસદના ઉપલા ગૃહની કામગીરી સુધારવાની જવાબદારી પણ છે. એવા ઘણા પ્રસંગો બન્યા છે જ્યારે રાજ્યસભાના અધ્યક્ષે ગૃહમાં પ્રશ્નકાળ દરમિયાન સાંસદોની ઉત્પાદકતા વધારવામાં મદદ કરી છે. આ સાથે, તેમણે ગૃહમાં વિવાદની પરિસ્થિતિને પણ અટકાવી અને ગૃહની ગરિમા જાળવી રાખી, જેના કારણે રાષ્ટ્રીય હિતના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા અર્થપૂર્ણ બની શકે છે.
આ ઉપરાંત, જ્યારે પણ રાજ્યસભાના કોઈપણ સભ્ય સામે વિશેષાધિકાર ભંગની નોટિસ આપવામાં આવે છે, ત્યારે અધ્યક્ષની સંમતિ ફરજિયાત છે. કોઈપણ વિશેષાધિકાર ભંગનો કેસ વિશેષાધિકાર સમિતિને મોકલવો કે નહીં અને તેનાથી સંબંધિત ભલામણોને સ્વીકારવી કે નકારી કાઢવી તે સંપૂર્ણપણે અધ્યક્ષના વિવેકબુદ્ધિ પર છે.
ઉપરાષ્ટ્રપતિના પગાર અને ભથ્થાં કેટલા છે?
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, ઉપરાષ્ટ્રપતિને આ પદ માટે કોઈ પગાર મળતો નથી. અધિકારીઓના મતે, તેમને રાજ્યસભાના પદાધિકારી અધ્યક્ષ તરીકે કામ કરવા બદલ પગાર અને ભથ્થાં મળે છે. રાજ્યસભાના અધ્યક્ષનો પગાર 4 લાખ રૂપિયા અને અન્ય ભથ્થાં નક્કી કરવામાં આવ્યા છે.
બીજી બાજુ, જો ઉપરાષ્ટ્રપતિ થોડા સમય માટે કાર્યકારી રાષ્ટ્રપતિ તરીકે કામ કરે છે, તો તેઓ સીધા રાષ્ટ્રપતિનો પગાર અને ભથ્થાં લે છે. આ સમય દરમિયાન, તેમને રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ તરીકે પગાર અને ભથ્થાં મળતા નથી.
અન્ય કયા લાભો ઉપલબ્ધ છે?
સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈ અનુસાર, ઉપરાષ્ટ્રપતિને અનેક પ્રકારની સુવિધાઓ અને ભથ્થાં મળે છે. આમાં મફત સરકારી રહેઠાણ, તબીબી સેવાઓ, ટ્રેન-હવાઈ મુસાફરી ભથ્થું, લેન્ડલાઇન અને મોબાઇલ સેવા, વ્યક્તિગત સુરક્ષા અને સત્તાવાર સ્ટાફના ખર્ચનો સમાવેશ થાય છે.
નિવૃત્તિ પછી, ઉપરાષ્ટ્રપતિને દર મહિને 2 લાખ રૂપિયાનું પેન્શન મળવાની પણ જોગવાઈ છે. આ ઉપરાંત, તેમને ટાઇપ-8 બંગલો અને સ્ટાફ સપોર્ટ પણ આપવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત, તેમને એક પર્સનલ સેક્રેટરી, એડિશનલ સેક્રેટરી, પર્સનલ આસિસ્ટન્ટ, એક ડૉક્ટર, નર્સિંગ ઓફિસર અને ચાર એટેન્ડન્ટની સુવિધા પણ મળે છે. એટલું જ નહીં, ભૂતપૂર્વ ઉપરાષ્ટ્રપતિના મૃત્યુના કિસ્સામાં, તેમની પત્નીને આજીવન ટાઇપ-7 ઘર મળે છે.
