પરીક્ષાનું ટેન્શન છે ? ‘ ઓલ ઈઝ વેલ ‘ કહો અને તનાવ ભગાડો
બોર્ડની પરીક્ષા આપનારા વિદ્યાર્થીઓ અથવા મેડિકલ અને એન્જિનિયરિંગની તૈયારી કરતા વિદ્યાર્થીઓ તનાવનો શિકાર બનતા હોય છે.
શું તમે તણાવથી પીડાવ છો? તમને કોઈ પ્રકારનું ટેન્શન છે ? આ પ્રકારનો સવાલ અત્યારે કોઈને પૂછવામાં આવે તો તેનો જવાબ સામાન્ય રીતે હા જ હોય છે.
તનાવ એ ઉદાસી, દબાણ અથવા બેચેનીની સ્થિતિ છે જે લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહે છે. આ સ્થિતિ ત્યારે ઊભી થાય છે જ્યારે આપણે દરેક વસ્તુ વિશે જરૂરી કરતાં વધુ નકારાત્મક વિચારવાનું શરૂ કરીએ છીએ. હવે થોડા સમયમાં દેશભરના વિદ્યાર્થીઓ માટે બોર્ડની પરીક્ષા આવશે અને મોટી સંખ્યામાં વિદ્યાર્થીઓ આ પરીક્ષાને લઈને ટેન્શન અનુભવતા હોય છે. કદાચ એટલે જ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ વખતની પરીક્ષા પે ચર્ચા કાર્યક્રમમાં વિદ્યાર્થીઓને પરીક્ષા સમયે આવી જતા ટેન્શન વિશે વધુ વાત કરી હતી.
આજે વિશ્વમાં દરેક ત્રીજી વ્યક્તિ તણાવથી પીડાય છે. દરેક વય જૂથના લોકો પાસે તણાવ માટેના પોતાના અલગ-અલગ કારણો હોય છે. પરંતુ જો આપણે એક સરળ કારણની વાત કરીએ તો દરેક વ્યક્તિ પોતાના કામ અને દિનચર્યાના કારણે તણાવમાં રહે છે.
એક અભ્યાસ અનુસાર એવું જાણવા મળ્યું છે કે પુરૂષો કરતાં મહિલાઓ વધુ તણાવનો શિકાર બને છે. તેમના તણાવનું કારણ કાં તો તેમના ઘરનું વાતાવરણ હોય છે અથવા જો તેઓ કામ કરતા હોય તો તેમના કાર્યસ્થળનું વાતાવરણ હોય છે.
આ તણાવના ચક્રમાં માત્ર પુખ્ત પુરુષ કે સ્ત્રી જ ફસાયા નથી, પરંતુ તેનાથી બાળકોને પણ બક્ષ્યા નથી, પછી તે શાળાએ જતું બાળક હોય કે પછી સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાની તૈયારી કરી રહેલ કિશોર હોય કે પછી ડિગ્રી સાથે સ્નાતક હોય, બધા જ છે. તણાવથી પીડાય છે..
વિદ્યાર્થીઓમાં તણાવના કારણો-
હાલમાં દરેક વયના વિદ્યાર્થીઓ કોઈને કોઈ કારણસર તણાવનો ભોગ બને છે. આ બોર્ડની પરીક્ષા આપનારા વિદ્યાર્થીઓ અથવા મેડિકલ અને એન્જિનિયરિંગની તૈયારી કરતા વિદ્યાર્થીઓ હોઈ શકે છે.
સ્ટ્રેસની વાત કરીએ તો જે યુવાનોએ વિવિધ ડિગ્રીઓ મેળવી છે અને સરકારી નોકરી માટે પ્રયાસ કરી રહ્યા છે તેઓ પણ પાછળ નથી, હકીકતમાં આપણે એમ પણ કહી શકીએ કે તેમની વચ્ચે તેઓ સૌથી વધુ તણાવ લેતા જોવા મળ્યા છે. આ તણાવ ક્યારેક એટલી હદે વધી જાય છે કે આ વિદ્યાર્થીઓ કેટલાક અપ્રિય પગલું ભરે છે, જે માત્ર તેમના પરિવાર માટે જ નહીં પરંતુ સમગ્ર સમાજ માટે પણ ક્યારેય ન ભરવાપાત્ર નુકસાન બની જાય છે. જો આપણે વિદ્યાર્થીઓમાં તણાવના કારણો પર નજર કરીએ, તો કેટલાક મુખ્ય કારણો સામે આવે છે જેમ કે-
- પરીક્ષાઓમાં શ્રેષ્ઠ દેખાવ કરવાનું દબાણ-
આજકાલ સમયની સાથે માર્કશીટમાં લખેલા નંબરોનું મહત્વ વધી રહ્યું છે જે કોઈક રીતે બાળકના મન પર બોજ સમાન લાગે છે. તેમજ આ દબાણને કારણે વિદ્યાર્થીઓ યોગ્ય રીતે પ્રદર્શન કરી શકતા નથી.
- માતાપિતા પાસેથી વધારાની અપેક્ષાઓ-
વર્તમાન સમયમાં માતા-પિતાને તેમના બાળકો પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ હોય છે, તે જાણ્યા વિના કે તેમનું બાળક તે સક્ષમ છે કે નહીં અથવા તે કંઈક બીજું કરવા માંગે છે. આ બધી બાબતો તેના મન પરનો બોજ જ વધારે છે.
- સમાજનો ડર/નિષ્ફળતાનો ડર-
ધીમે ધીમે બદલાતા સમય સાથે પરીક્ષાઓ મુશ્કેલ બની રહી છે અને વિવિધ સરકારી નોકરીઓમાં બેઠકો ઘટી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં, તે સ્પષ્ટ છે કે આમાં સફળ થનારા વિદ્યાર્થીઓનું પ્રમાણ પણ સમય સાથે ઘટશે. પરંતુ આ ઘટતો રેશિયો વિદ્યાર્થીઓમાં તણાવ વધવાનું મુખ્ય કારણ બની રહ્યું છે.
- સાથીદાર કરતા આગળ રહેવાનું દબાણ-
જો આપણે વર્તમાન સમયમાં જોઈએ તો, વિદ્યાર્થીઓમાં તણાવનું બીજું કારણ તેમના સાથીદારોમાં મોખરે રહેવાની સ્પર્ધા છે. અન્યથા તેઓ પોતાના જ સમૂહમાં અપમાનિત અનુભવે છે.
તણાવ દુર કરવા માટે શું કરી શકાય ?
એ વાત સાચી છે કે આજના વાતાવરણમાં તણાવ સહેલાઈથી કોઈને પણ ઘેરી લે છે, પરંતુ તે એવી સમસ્યા નથી કે જેને ઉકેલી ન શકાય. આ માટે નીચેની પદ્ધતિઓ અપનાવી શકાય છે-
- શારીરિક કસરત અને ચાલવું-
સ્વસ્થ મન માત્ર સ્વસ્થ શરીરમાં રહે છે. તેથી, જો આપણે આપણા શરીર અને તેના પોષણ પર ધ્યાન આપીએ તેમજ શારીરિક વ્યાયામ અને વૉકિંગ કરીએ તો, આપણે ધીમે ધીમે તણાવને દૂર કરી શકીએ છીએ. તેના બદલે, તમે સમય સાથે તમારી ક્ષમતાઓને વધુ વધારી શકો છો.
- માનસિક શાંતિ અને શાંત મન માટે યોગ-
તણાવને લીધે, આપણું મન નકારાત્મક વિચારોનો ગઢ બની જાય છે, દરેક સમયે બિનજરૂરી ચિંતાઓથી ઘેરાયેલું રહે છે. તેથી મનને શાંત રાખવા માટે યોગ એ એક સારો વિકલ્પ છે. તેના મહત્વને ધ્યાનમાં રાખીને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા માન્યતા આપવામાં આવી છે.
- વિદ્યાર્થીઓ અને તેમના વાલીઓનું કાઉન્સેલિંગ-
વિદ્યાર્થીઓમાં તણાવ ઓછો કરવા માટે સૌથી જરૂરી છે કે આપણે ઘરનું વાતાવરણ સારું રાખીએ. આ માટે માત્ર વિદ્યાર્થીઓ જ નહીં પરંતુ તેમના વાલીઓનું પણ કાઉન્સેલિંગ કરવું જોઈએ.
- શાળામાં હકારાત્મક વાતાવરણનો વિકાસ-
વિદ્યાર્થીઓ તેમના દિવસનો મોટો ભાગ શાળામાં વિતાવે છે. તેથી અહીંના વાતાવરણની પણ તેમના મન પર ઊંડી અસર પડે છે. આ કારણોસર, વિદ્યાર્થીઓમાં તણાવ ઘટાડવા માટે શાળાનું વાતાવરણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે. તેથી શાળામાં હકારાત્મક વાતાવરણ કેળવવું જોઈએ. અહીં અભ્યાસની સાથે અન્ય પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન પણ ફરજિયાત છે.ઉપરાંત, શિક્ષકોએ વર્ગમાં તણાવગ્રસ્ત અથવા ઉદાસ અથવા હતાશ વિદ્યાર્થીઓ પર વિશેષ ધ્યાન આપવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ.
- ઓલ ઈઝ વેલ
કોઈ પણ સ્થિતિમાં પરીક્ષામાં દેખાવને લઈને નકારાત્મક વિચાર આવે તો મનમાં ઓલ ઈઝ વેલ બોલીને ટેન્શન હળવું કરવું જોઈએ.
નિષ્કર્ષ-
તણાવ ધીમે ધીમે આપણા શરીરને ઉધઈની જેમ પોલુ કરે છે. બદલાતા સમય સાથે આ સમસ્યા વધુ ઘેરી બની શકે છે, કારણ કે આવનારા સમયમાં આપણે ઘટતા સંસાધનો અને વધતી વસ્તીને કારણે અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવા માટે વધુ સ્પર્ધાનો સામનો કરવો પડશે. આ માટે આપણે આપણા મન, મગજ અને શરીરને મજબૂત બનાવવાની જરૂર છે. એટલે કે આપણા આચરણ, વિચારો અને શરીરને સ્વસ્થ રાખીને આપણે તાણને તો દૂર કરી શકીએ છીએ, પરંતુ આવનારી પેઢી માટે એક ઉદાહરણ બની શકીએ છીએ.
